Trzcianka-Kolonia (województwo świętokrzyskie)

Trzcianka-Kolonia (do 31 grudnia 2001 roku Kolonia Trzcianka) – kolonia w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Osiek.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie tarnobrzeskim.

W sąsiedztwie wsi przebiega szerokotorowa linia kolejowa nr 65 (tzw. LHS), natomiast bezpośrednio przez wieś przebiega droga gminna nr 4233017 i 4233018 do Sworonia, nr 4233020 do Turska Wielkiego, nr 4233021 do Ossali i nr 4233022 do Trzcianki.

Historia

Wieś wymieniana w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich pod koniec XIX wieku.

Bronisław Chlebowski i Ludwik Krzywicki, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII.

TRZCIANKA alias Trzcianna, folwark i Trzcianna Dolna i Trzcianna Górna, wieś nad rzeką Wisłą, powiat sandomierski, gmina Tursko, parafia Niekrasów, odległość od Sandomierza 33 wiorsty, ma 43 domy, 317 mieszkańców. W 1827 roku (było tu) 23 domy, 187 mieszkańców. Folwark Trzcianka, oddzielony od dóbr Ossala, rozległość (dominalna) mórg 643: gruntów ornych i ogrodów mórg 315, łąk mórg 138, pastwisk mórg 16, wody mórg 7, lasu mórg 150, nieużytków mórg 17; budynków drewnianych 15; płodozmian 7-pololowy, las nieurządzony, młyn. Drogą sprzedaży oddzielono po roku 1874 z obszaru folwarku mórg 86. Wieś(:) Trzcianka alias Trzcianna Dolna ma 11 osad, 101 mórg; Trzcianka (alias Trzcianna) Górna 28 osad, 276 mórg. W połowie XV wieku Trzcianka, w parafii Niekrasów, własność Kołaczkowskiego herbu Janina, miała 4 łany, z których dziesięcinę snopową i konopną, wartości 4 grzywien, płacono wiceprepozyturze sandomierskiej (Długosz, Liber Beneficiorum, I, 312). W roku 1578 Jan Turski płaci tu (dziesięcinę) od 3 osadników, ¾ łanu, 1 zagrodnika z rolą, 1 ubogiego. Inni Turscy od 2 osadników, ½ łanu, 2 zagrodników z rolą, 1 ubogiego (Pawiński, Małopolska, III, 169).

Na podstawie ww. informacji z roku 1892, wiemy, że dzisiejsza Trzcianka-Kolonia utworzona została z części ówczesnych dóbr Ossala przed rokiem 1827. Był to wówczas folwark Trzcianna (nazywany też Trzcianką Folwarczną). W roku 1827 jego rozległość ogólna to 643 morgi w tym: 315 mórg gruntów ornych i ogrodów, 138 mórg łąk, 16 mórg pastwisk, 7 mórg wody, 150 mórg lasu, 17 mórg nieużytków; jak i 15 budynków drewnianych; stosuje się płodozmian 7–polowy, posiada las nieurządzony oraz młyn. Drogą sprzedaży oddzielono po 1874 z obszaru folwarku 86 mórg.

W 1886 roku ówczesna parafia Niekrasów należała do ówczesnego dekanatu sandomierskiego (ale dawniej jeszcze do dekanatu staszowskiego) i liczyła wówczas 2 230 dusz.

Nie jest też wymieniana jako samodzielna wioska wchodząca w skład gminy Tursko w 1892, z urzędem gminy w Strużkach. Wówczas to sądem okręgowym dla gminy był IV Sąd Okręgowy w Staszowie (tam też była stacja pocztowa). Stanowiła wówczas część posiadłości dworskich. Gmina miała 8 781 mórg rozległości ogółem (w tym 5 083 mórg włościańskich) i 4 613 mieszkańców (w tym 14 proc. pochodzenia żydowskiego, tj. 63 żydów).

Wacław Skarbimir Laskowski, Słownik krajoznawczy miejscowości powiatu sandomierskiego.

Trzcianka Las wieś, gm. Tursko Wielkie.

W okresie 20. międzywojennego od obecnego sioła Bargielka, aż za Dom Ludowy do zakrętu ulokowana była osobna wieś Trzcianka Las, która ze względu II wojny światowej i drewnianej zabudowy zanikła, a po części jej dawne włości włączono w skład obecnej Trzcianki-Kolonii i Trzcianki wsi.

W czasie II wojny światowej 9 stycznia 1943 r. w zasadzce zorganizowanej przez Niemców w Trzciance zginał Władysław Jasiński "Jędruś", legendarny dowódca partyzancki.

Współcześnie w ujęciu Piotra Barańskiego w jego książce Miasto i Gmina Osiek z 1999 roku.

Piotr Barański, Miasto i Gmina Osiek.

W gminie. (...) Trzcianka. Są to dwa sołectwa Trzcianka Wieś i Trzcianka Kolonia (tradycyjnie mieszkańcy nazywali ją Trzcianka Folwark). Wieś należała do dóbr w Ossali. Tutaj działał oddział ”Jędrusie”, tu urodził się i mieszkał prezydent na uchodztwie, Kazimierz Sabat. U państwa Borglów stał młyn wodny, dziś zniszczony. Poza wsią, przy drodze do Ossali stoi piękna, murowana figurka przydrożna. Wzniesiona w 1834 roku z fundacji Januszewskich ma kształt czworobocznego słupa podtrzymującego czworoboczną, otwartą arkadami latarnię. W jej wnętrzu znajduje się ludowo – barokowy posążek Chrystusa Frasobliwego.

Demografia

Współczesna struktura demograficzna koloni Trzcianka-Kolonia na podstawie danych z lat 1995-2009 według roczników GUS-u, z prezentacją danych z 2002 roku:

Tabela 1.1 Poziom populacji wioski w przedziałach wiekowych

WYSZCZEGÓLNIENIE					J. m.	POPULACJA MIESZKAŃCÓW (w przedziałach wiekowych w 2002 roku)
						OGÓŁEM	0-9	10-19	20-29	30-39	40-49	50-59	60-69	70-79	80 +
I.	OGÓŁEM				os.	100	18	11	12	18	8	13	9	9	2
	—	odsetek			%	100	18	11	12	18	8	13	9	9	2
	1.	WEDŁUG PŁCI
		A.	Mężczyzn		os.	48	8	2	6	12	4	7	5	2	2
			—	odsetek	%	48	8	2	6	12	4	7	5	2	2
		B.	Kobiet		os.	52	10	9	6	6	4	6	4	7	—
			—	odsetek	%	52	10	9	6	6	4	6	4	7	—

Rysunek 1.1 Piramida populacji — struktura płci i wieku wioski Tabela 1.2 Poziom populacji wioski w grupach wiekowych

WYSZCZEGÓLNIENIE						J. m.	POPULACJA MIESZKAŃCÓW (w grupach wiekowych w 2002 roku)
							OGÓŁEM	Mężczyzn	Kobiet
I.	OGÓŁEM					os.	100	48	52
	—	odsetek				%	100	48	52
	1.	W WIEKU
		A.	Przedprodukcyjnym			os.	28	10	18
			—	odsetek		%	28	10	18
		B.	Produkcyjnym			os.	56	33	23
			—	odsetek		%	56	33	23
			a.	mobilnym		os.	34	19	15
				—	odsetek	%	34	19	15
			b.	niemobilnym		os.	22	14	8
				—	odsetek	%	22	14	8
		C.	Poprodukcyjnym			os.	16	5	11
			—	odsetek		%	16	5	11

Dawne części wsi – obiekty fizjograficzne

W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Trzcianki Folwarcznej – obecnie to kolonia Trzcianka-Kolonia, zawarty w tabeli 1.

Tabela 1. Wykaz urzędowych nazw miejscowych i obiektów fizjograficznych

Nazwa wsi — miasta	Nazwy części wsi — miasta	Nazwy obiektów fizjograficznych — charakter obiektu
I. Gromada TURSKO WIELKIE
Trzcianka Folwarcz- na	Gilówka Kolonia-Tursko Małe	Gilówka — pole Jeziórka — pole, łąka Krzywda — łąka Morga — pole Pastwisko — pastwisko U Sabatki — łąka

Zobacz też

• Trzcianka
• Trzcianka-Kolonia