Tychowo

Tychowo (niem. Groß Tychow) – miasto w północnej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie białogardzkim, siedziba gminy Tychowo. Położone na pograniczu Pojezierza Drawskiego i Równiny Białogardzkiej, w zlewni strugi Liśnicy.

Według danych na dzień 31 grudnia 2011 roku Tychowo miało 2.460 mieszkańców.

Położenie

Miasto na bazie wsi o charakterze owalnicy, przy linii kolejowej nr 404 Szczecinek - Kołobrzeg, leży ok. 22 km od Białogardu, ok. 35 km od Koszalina, ok. 26 km od Połczyna-Zdroju i ok. 26 km od Bobolic, na skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 167 z drogą wojewódzką nr 169. Przy głównej ulicy znajdują się kamienice z XIX wieku.

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 4,10 km².

Historia

Pierwsze wzmianki pojawiają się w dokumentach z połowy XIII wieku, jest to miejscowość o słowiańskim, wczesnośredniowiecznym rodowodzie. Początkowo był to majątek rycerski należący do dwóch rodów (lenno starego pomorskiego rodu Kleszczów, zgermanizowanego na von Kleist, wzmiankowany w 1477 r.) i częściowo von Versen (wzmianka z 1523 r.) Z czasem von Kleist stali się jedynymi właścicielami majątku Tychowo. Na początku XIX wieku posiadłość przeszła w inne ręce, po czym została odkupiona przez przedstawicieli innej linii rodu von Kleist, noszącej nazwisko von Kleist-Retzow. Rodzina von Kleist-Retzow była w posiadaniu majątku do końca II wojny światowej. Tychowo liczyło wtedy około 2000 mieszkańców.

Po wojnie majątek upaństwowiono, stał się własnością PGR. W latach 70. XX wieku rozebrano ocalały po ostatniej wojnie, a zdewastowany w latach 50. i na początku lat 60. pałac rodziny von Kleist.

W latach 1975-1998 należało do woj. koszalińskiego.

1 stycznia 2010 roku Tychowo uzyskało status miasta. Tego samego dnia zostało zniesione "Sołectwo Tychowo", w którego skład wchodziła także osada Dobrochy.

Architektura

Zabytki chronione prawem:

• kościół pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych murowany, szachulcowy z XV/XIX wieku, nr rej. 116 z dnia 30 października 1956 r. Najstarszy kościół gminy. Kościół parafialny, należący do dekanatu Białogard, diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, metropolii szczecińsko-kamieńskiej. Kościół murowany z kamienia polnego zbudowany na przełomie XV/XVI wieku, w XVIII wieku przedłużono nawę konstrukcją szachulcową. Ufundowany prawdopodobnie przez dwie rodziny: von Kleist i von Versen. W szachulcowej wieży z 1830, u góry dzwon z XVI wieku, a na dole drewniany ołtarz szafkowy głoszący Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny.

Tryptyk wykonany z drewna, w predelli herb rodziny von Kleist.Ołtarz przeniesiony w 1976r z kościółka filialnego w Starym Dębnie. Na południowej ścianie wisi barokowy krucyfiks z XVIII wieku – wykonał go bliżej nieznany rzeźbiarz ludowy. W bocznej kaplicy znajduje się duża eliptyczna tablica nagrobna Elizabeth Zeidler – prawdopodobnie żony pastora - z 1679 r., wykonana z drewna, malowana temperowymi farbami. Organy wykonane w 1936 r. przez "Reinhold Heinze Kołobrzeg - Stralsund", przebudowano w 1969 r. W krypcie ok. osiem trumien, ale brak jakiejkolwiek dokumentacji wyjaśniającej kto w nich spoczywa. Wejście do krypty jest zamurowane. Przy kościele pomniki przyrody, dwie lipy drobnolistne o obwodzie 340 cm i 410 cm.

• park pałacowy z 2. połowy XVIII wieku, zmodernizowany w XIX wieku. Na obszarze 13,7 ha rośnie ok. 2300 drzew, w większości w wieku 60-100 lat. Zarejestrowanych jest również kilka drzew o wymiarach pomnikowych, których wiek szacuje się: liściastych od 150 do 180 lat, iglastych od 110 do 130 lat. Naturalne skupiska drzew gatunków rodzimych wzbogacone są egzemplarzami pochodzenia egzotycznego. Najciekawszymi gatunkami są: czeremcha amerykańska, dąb błotny, dąb węgierski i dąb szypułkowy, klon srebrzysty, leszczyna turecka, lipa srebrzysta, magnolia drzewiasta, jodła jednobarwna, jodła kaukaska, jodła Veitcha oraz lipa krymska.

Turystyka

W zachodniej części miasta węzeł dwóch znakowanych czerwonych szlaków turystycznych:

• Szlak Solny o długości 152 km
• Szlak im. Józefa Chrząszczyńskiego o długości 50 km

Przyroda

• Na cmentarzu pomnik przyrody, największy w Polsce i drugi w Europie głaz narzutowy Trygław, o wymiarach: obwód - 44 m, wysokość nad ziemią - 3,8 m, pod ziemią poniżej 4 m; długość 13,7 m, szerokość 9,3 m, objetość ok. 700 m sześciennych, masa - 2 tysiące ton. 1 listopada głaz wykorzystywany jest jako ołtarz polowy w czasie mszy na cmentarzu.

• Do Trzebiszyna prowadzi aleja lipowa o długości 1,5 km

Kultura i sport

W Tychowie jest przedszkole, szkoła podstawowa, Gimnazjum im. Jana Pawła II i Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. prof. Jana Radomskiego, Biblioteka Publiczna im. Lucjana Szenwalda, hala sportowa, boisko sportowe, boisko wielofunkcyjne ze sztuczną nawierzchnią przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych, boisko sportowe "Orlik", Gminny Ośrodek Kultury z salą widowiskową na 300 miejsc. Ludowy Zespół Sportowy w mieście to Głaz Tychowo, należący do Gminnego Międzyzakładowego LKS, powstał w 1946 r., jest najstarszy w gminie.

Komunikacja

W mieście krzyżują się dwie drogi wojewódzkie:

• nr 167 - Koszalin - Tychowo - Ogartowo
• nr 169 - Byszyno - Tychowo - Głodowa

Na południowy zachód od miejscowości, po zachodniej stronie drogi wojewódzkiej nr 167 znajduje się stacja kolejowa.

W Tychowie znajduje się również przystanek komunikacji autobusowej.

Administracja

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Tychowa wybierają 5 z 15 radnych do Rady Miejskiej w Tychowie. Pozostałych 10 radnych wybierają mieszkańcy obszarów wiejskich gminy Tychowo. Organem wykonawczym od 2010 roku jest burmistrz. Siedzibą władz jest urząd miejski przy ul. Bobolickiej.

Burmistrzowie Tychowa:

• Elżbieta Wasiak (od 2010), wcześniej Wójt Gminy Tychowo

Mieszkańcy Tychowa wybierają parlamentarzystów z okręgów wyborczych z siedzibą komisji w Koszalinie, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Współpraca międzynarodowa

• Burg Stargard (Niemcy) od 9 września 2006