Bogusław (województwo zachodniopomorskie)
Bogusław (niem. do 1945 Batzlow) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim, w gminie Dębno. Według danych z 2010 r. miejscowość liczyła 283 mieszkańców.
Wieś znajdowała się od 1 połowy XIII w. na uposażeniu chwarszczańskich templariuszy i następnie joannitów, od ok. 1250 r. na terytorium powstałej Nowej Marchii. Od 1540 r. do 1 połowy XIX w. Bogusław wchodził w skład domeny elektora brandenburskiego w Dębnie. Od 1945 r. leży w granicach Polski.
Wieś posiada dobrze zachowany klasyczny układ owalnicy; kościół z 1900 r. Ludność zajmuje się głównie rolnictwem.
Toponimia
Nazwa pochodzi prawdopodobnie od domniemanego rycerza Bogusława, który mógł posiadać wieś przed przejęciem przez templariuszy.
Nazwa na przestrzeni wieków: Boguzlawe 1262; Bogusla 1295; Botchelov 1451; Bazelow 1460; Batzlow 1822; do 1945 Batzlow.
Położenie
Wieś położona jest 7 km na południowy wschód od Dębna, 27 km od Myśliborza i 32 km od Gorzowa.
Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski wg Kondrackiego teren na którym położony jest Bogusław należy do prowincji Nizina Środkowoeuropejska, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, makroregionu Pojezierze Południowopomorskie oraz w końcowej klasyfikacji do mezoregionu Równina Gorzowska.
Środowisko przyrodnicze
We wsi Bogusław występuje wiele gatunków i stanowisk roślin chronionych, np. bluszcz pospolity. Na polach uprawnych i suchych agrocenoz występuje ptak potrzeszcz, odnaleziono również stanowiska kumaka nizinnego. Wzdłuż głównej drogi przez całą miejscowość do granicy gminy ciągnie się cenna aleja lipowa (obw. 1,8-2,15 m) o dł. 2,4 km. Powierzchnia lasów i łąk w leśnictwie Bogusław wynosi 1884,48 ha. Dominującym gatunkiem drzew jest sosna pospolita, która wykształciła różnowiekowe i zróżnicowane siedliskowo bory. W leśnych punktach kontrolnych wykazano terytorialnego puszczyka.
Historia
- VIII-poł. X w. - w widłach Odry i dolnej Warty znajduje się odrębna jednostka terytorialna typu plemiennego, prawdopodobnie powiązana z plemieniem Lubuszan. Na północy od osadnictwa grupy cedyńskiej oddzielały ją puszcze mosińska (merica Massen) i smolnicka (merica Smolnitz). Mieszkańcy zajmowali się gospodarką rolniczo-hodowlaną.
- 960–972 - książę Mieszko I opanowuje tereny nadodrzańskie, obejmujące obręb późniejszej kasztelani cedyńskiej, ziemię kiniecką i kostrzyńską
- 1005 (lub 1007) - Polska traci zwierzchność nad Pomorzem, w tym również nad terytorium w widłach Odry i dolnej Warty
- 1112-1116 - w wyniku wyprawy Bolesława Krzywoustego, Pomorze Zachodnie uznaje zwierzchność lenną Polski
- Pocz. XIII w. - obszar na północ od linii Noteci-dolnej Warty i zachód od Gwdy w dorzeczu Myśli, Drawy, środkowej Iny, stanowi część składową księstwa zachodniopomorskiego; w niewyjaśnionych okolicznościach zostaje przejęty przez księcia wielkopolskiego Władysława Laskonogiego, a następnie jego bratanka, Władysława Odonica
- 1250 - margrabiowie brandenburscy z dynastii Askańczyków rozpoczynają ekspansję na wschód od Odry; z zajmowanych kolejno obszarów powstaje następnie Nowa Marchia
- 31.12.1262 - wzmianka w dokumentach templariuszy pod nazwą Boguzlawe; Jan i Otton z dynastii askańskiej zawierają ugodę z Widekindem (Widekinusem), mistrzem templariuszy w Niemczech i krajach słowiańskich, na mocy którego templariusze w zamian za zrzeczenie się praw do miejscowości leżących przy drodze do Gorzowa (oppidum – prawdopodobnie przedlokacyjna osada targowa pod Kostrzynem, Kłośnica, Warniki, Dąbroszyn, Pudignowe i Witnica) oraz dóbr komandorii w Myśliborzu, otrzymują potwierdzenie posiadania komandorii chwarszczańskiej wraz z dziesięcioma wsiami (Bogusław, Carkzowe?, Cychry, Dargomyśl, Dębno, Gudzisz, Krześnica, Nyvik?, Oborzany, Sarbinowo). Formą zadośćuczynienia jest dodatkowo wieś Kaleńsko w ziemi kostrzyńskiej, będąca wcześniej w posiadaniu rycerskim.
- 23.04.1295 - wzmianka pod nazwą Bogusla w dokumencie wyznaczającym granicę między posiadłościami margrabiego brandenburskiego Albrechta a posiadłościami chwarszczańskich templariuszy
- 02.05.1312 – rozwiązanie zakonu templariuszy bullą Ad providam papieża Klemensa V
- 1312 - posiadłości templariuszy na obszarze Marchii zajmują margrabiowie brandenburscy
Właściciele majątku Bogusław Właściciel | Lata |
Zakon Templariuszy | 1232-1312 |
Margrabiowie brandenburscy | 1312-1318 |
Zakon Joannitów | 1318-1540 |
Margrabiowie brandenburscy, królowie Prus | 1540-1828? |
von Boldt | 1828-1907 |
von der Lancken | 1907-1909 |
Bachmann | 1909-1916 |
Hintz | 1916-1920 |
Katzenellenbogen | 1920-1930 |
Towarzystwo ziemskie "Eigene Scholle" | 1930 |
- 1318 – w układzie zawartym w Cremmen, negocjowanym przez przedstawicieli przeora niemieckiego Pawła z Modeny i Leonarda de Tiburtis, margrabiowie brandenburscy potwierdzają joannitom posiadanie dóbr templariuszy
- 1320-1323 – po wygaśnięciu dynastii askańskiej, Nowa Marchia przejściowo przechodzi we władanie książąt pomorskich
- 1323 – władzę w Nowej Marchii obejmują Wittelsbachowie
- 02.04.1335 - w Chwarszczanach wymienia się joannitów jako właścicieli
- 1402-1454/55 – ziemie Nowej Marchii pod rządami zakonu krzyżackiego
- 1450 - wieś całkowicie opustoszała
- 1535-1571 - za rządów Jana kostrzyńskiego Nowa Marchia staje się niezależnym państwem w ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego
- 1538 – margrabia Jan kostrzyński oficjalnie wprowadza na terenie Nowej Marchii luteranizm jako religię obowiązującą
- 15.06.1540 - komandoria Chwarszczany (w niej również wieś Bogusław) zostaje przejęta przez margrabiego Jana kostrzyńskiego od joannitów, którzy zostają zmuszeni do przeniesienia konwentu do Świdwina. Bogusław przechodzi do domeny dębnowskiej
- 1583 - kostrzyński ludwisarz Dietrich Kesler I odlewa dzwon dla miejscowości Bogusław; obiekt ten zostaje zarekwirowany w czasie II wojny światowej, obecnie ma znajdować się w Berlinie lub w jednej z miejscowości powiatu poczdamskiego
- 1633 - istnieje folwark, określany jako "owczarnia"
- 1660 (lub 1695) - zbudowano kościół, jako filialny parafii Mościce
- 1696 - we wsi jest 10 zagrodników; nigdy nie posiadała ona pełnorolnych chłopów
- 1701 - powstanie Królestwa Prus
- 24.08.1758 - wieś spalona przez kozackie oddziały rosyjskie w celu utrudnienia przemarszu wojskom Fryderyka II; odbudowano ją po kilku latach
- 25.08.1758 - prusko-rosyjska bitwa pod Sarbinowem
- 1804 - we wsi jest 13 zagrodników
- 1806-1807 – Nowa Marchia pod okupacją wojsk napoleońskich; na mocy traktatu w Tylży w dniu 12.07.1807 wojska francuskie opuszczają terytorium państwa pruskiego z wyjątkiem niektórych ważniejszych twierdz, pod warunkiem spłaty bądź zabezpieczenia nałożonej na Prusy kontrybucji wojennej
- 1807-1811 – reformy gospodarcze Steina- Hardenberga dotyczące zniesienia poddaństwa chłopów w Prusach
Przyległości Bogusławia w XIX / XX w. Niemiecka nazwa | Obiekt | Położenie | Polska nazwa | Ludność ok. 1820 r. | Ludność w 1852 r. |
Batzlower Teerofen | smolarnia | 1,5 km na płn.-wsch. | Smolary Bogusławskie | 5 | |
Försterei Batzlow | leśniczówka | 2 km na płn.-wsch. | Smolarki Bogusławskie | | |
Försterei Bohlswalde | leśniczówka | 1,5 km na płn.-zach. | | | |
- 1815-1818 - reformy administracyjne Prus zmieniają strukturę Nowej Marchii; wieś należy do powiatu Kostrzyn, w rejencji frankfurckiej, w prowincji brandenburskiej
- 1836 (1839) - w związku z likwidacją powiatu Kostrzyn, wieś przechodzi do powiatu Chojna, w rejencji frankfurckiej, w prowincji brandenburskiej
- 1828 - wieś kupuje były właściciel Dargomyśla, Karl Friedrich Boldt
- 1853, 1866 - epidemia cholery, liczba ludności wsi zmniejszyła się o połowę
- 1871-1918 – Nowa Marchia w ramach zjednoczonej Drugiej Rzeszy Niemieckiej
- 1900 - budowa kościoła (stan obecny)
- 1.10.1907 - Boldtowie sprzedają majątek rodzinie von der Lancken
- VIII.1909 - majątek nabywa kapitan Bachmann
- IX.1916 - majątek nabywa właściciel ziemski Hintz
- 1920 - ostatnimi właścicielami majątku zostaje rodzina Katzenellenbogen
- 1928 - wieś obejmuje powierzchnię około 626 ha
- 1930 - majątek zostaje przejęty przez towarzystwo ziemskie "Eigene Scholle" i rozparcelowany
- 31.01.1945 – zajęcie przez wojska 2 Armii Pancernej 1 Frontu Białoruskiego
- 1956 - otwarcie 4-klasowej szkoły podstawowej
- 1.09.1973 - dzieci zaczynają uczęszczać do zbiorczej szkoły podstawowej w Cychrach
- 1975 - w wyniku zmiany podziału administracyjnego zlikwidowany zostaje powiat chojeński; wieś należy do województwa gorzowskiego i gminy Dębno
- 1999 - w ramach zmiany podziału administracyjnego wieś należy do województwa zachodniopomorskiego, powiatu myśliborskiego i gminy Dębno
Ludność
Liczba ludność w ostatnich dwóch wiekach:
Rok | Wieś | Majątek | Łącznie |
ok. 1820 | 222 | | |
1852 | | | 367 |
1910 | 189 | 72 | 261 |
1933 | | | 412 |
1939 | | | 366 |
1994 | 238 | | |
2000 | 259 | | |
2007 | 266 | | |
2008 | 275 | | |
2009 | 284 | | |
2010 | 283 | | |
Gospodarka
Struktura działalności gospodarczej na dzień 31.10.2004 r.:
Dział | Ilość |
Produkcja | 0 |
Transport | 0 |
Handel | 0 |
Usługi | 0 |
W Bogusławiu funkcjonuje 76 gospodarstw rolnych, nastawionych na produkcję zbóż (jęczmień, owies, żyto, pszenica) oraz na hodowlę trzody chlewnej i bydła, brak jest gospodarstw nastawionych na produkcję ekologiczną.
Struktura gospodarstw indywidualnych (łącznie grunty fizyczne = 303,45 ha):
Użytki rolne | Pow. w ha |
Orne | 284,67 |
Zielone | 18,60 |
Inne | - |
Razem | 303,27 |
Powierzchnia gospodarstw:
Pow. w ha | Ilość |
1-5 | 62 |
5-10 | 5 |
10-20 | 8 |
20-50 | - |
50-100 | - |
>100 | 1 |
Edukacja
Dzieci uczęszczają do szkoły podstawowej w Cychrach, natomiast młodzież do gimnazjum publicznego w Dębnie.
Organizacje i instytucje
Sołectwo Bogusław - ogół mieszkańców wsi Bogusław stanowi Samorząd Mieszkańców Sołectwa; teren działania sołectwa obejmuje wieś Bogusław - w jej granicach administracyjnych. Obecny sołtys - Stanisław Izak.
Atrakcje turystyczne
- Kościół pw. św Jana Chrzciciela – filia kościoła parafialnego pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika w Cychrach, zbudowany w 1900 r. Usytuowany w centrum wsi na widocznym wzniesieniu. Kościół orientowany, założony na planie prostokąta o wymiarach 17 × 9,60 m, korpus zbudowany z kamieni narzutowych, prezbiterium i wieża z cegły. Wnętrze kościoła jednoprzestrzenne, wyposażenie pochodzi z 1900 r.
Ocena internautów miejscowości Bogusław
Średnia ocena:
3.9
liczba ocen: 21