Busko-Zdrój

Busko-Zdrój – miasto uzdrowiskowe w woj. świętokrzyskim, stolica powiatu buskiego, siedziba gminy Busko-Zdrój. Znane już w XII w. jako Bużsk, w XIII w. Busk. Pod względem liczby mieszkańców 7. w województwie świętokrzyskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. kieleckiego.

Busko-Zdrój jest punktem początkowym czerwonego szlaku turystycznego prowadzącego do Solca-Zdroju.

Imię miasta nosił drobnicowiec MS "Busko Zdrój".

Środowisko naturalne

Położenie geograficzne

Busko jest położone w południowej części województwa świętokrzyskiego. Znajduje się 50 km na południe od Kielc i 80 km na północny wschód od Krakowa. Leży w regionie zwanym od przepływającej przezeń rzeki Nidy Ponidziem, na Garbie Wójczańsko-Pińczowskim.

Informacje statystyczne

Dane z 30 czerwca 2004:

Według danych z roku 2002 Busko-Zdrój ma obszar 12,28 km².

Gmina: Grunty ogółem – 23 588 ha, użytki rolne – 18 644 ha, lasy – 1532 ha, wody – 207 ha, rzeki – 16,7 ha.

Miasto stanowi 4,95% powierzchni powiatu.

Klimat

W Busku występuje klimat niziny z cechami kontynentalnego. Komfort klimatyczny obejmuje ok. 39% dni w roku, liczba dni "gorących i upalnych" – 13%, "bardzo zimnych" poniżej 1,5%. Średnia roczna temperatura to 7,8 °C, maksymalna amplituda temperatur wynosi 60 °C. Bardzo wysoką wartością jest liczba godzin ze słońcem – 1151. Roczna wilgotność względna powietrza mieści się w granicach od 71% do 80%.

Historia

Najważniejsze daty:

• 1166 – Rycerz Dzierżko herbu Janina funduje w miejscu gdzie dziś stoi świątynia NPNMP pierwszy kościół.
• 1166 – Pierwsza wzmianka o Busku: bulla papieska i zapis w kronice diecezji krakowskiej mówią o miejscowości "Bugsk" i kościele.
• 1180-1186 – Dzierżko funduje przy kościele klasztor norbertanek, filię witowskiego konwentu, ufundowanego przez jego brata bp. płockiego Wita z Chotla.
• 1241 - Busko zostaje zniszczone przez Tatarów. Prawdopodobnie w bitwie pod Chmielnikiem ginie rycerz Dersław i Busko staje się własnością zakonu norbertańskiego.
• 1252 – Najstarsza wzmianka o buskich solankach, Bolesław Wstydliwy nadaje klasztorowi immunitet skarbowy i odnawia nadane przez Leszka Białego prawo warzenia soli z miejscowych solanek.
• 1287 – Książę Leszek Czarny nadaje osadzie prawa miejskie i lokuje Busko na prawie Środy Śląskiej.
• 1347 – Jan z Buska zostaje sekretarzem, a w 1360 r. podkanclerzem króla Kazimierza Wielkiego.
• 1393 – pod datą 6 grudnia kronika zakonna wspomina wizytę królowej Jadwigi i jej kąpiel w miejscowej solance.
• 1412 - Król Władysław II Jagiełło potwierdza prawa miejskie i nadaje przywilej cotygodniowych targów oraz dwóch jarmarków rocznie na św. Floriana i św. Prokopa. Zaprzestano eksploatować miejscowe solanki.
• 1537 - król Zygmunt Stary potwierdza prawa miejskie Buska.
• 1563 - wielki pożar miasta.
• 1578 - w Busku zamieszkuje 81 rzemieślników i 13 gorzelników, są 3 kramy, 17 jatek, miejska łaźnia i młyn, w mieście wytwarzane są doskonałe sukna.
• 1590 - pożar kościoła NPNMP
• 1595 - kardynał Jerzy Radziwiłł poświęca odbudowaną świątynię.
• 1661 – w mieście panuje wielka zaraza.
• 1699 - w miejscu starego staje nowy modrzewiowy kościół św. Leonarda.
• 1776 - komisarz klasztoru norbertanek ks. Franciszek Belina Ossowski rozpoczyna przygotowania do powtórnej eksploatacji buskich solanek.
• 1780 - eksploatowanych jest 8 szybów z solanką, miasto odwiedza znawca geologii i górnictwa hr. Harss.
• 1781 – 1784 - Johan Philip von Carossi prowadzi prace geologiczne, których wyniki publikuje później w Lipsku.
• 1783 – Na mocy królewskiego przywileju, dzięki inicjatywie Stanisława Staszica, w Busku zawiązano Kompanię Solną, która na dużą skalę rozpoczęła warzenie soli z miejscowych solanek. Leopold Beust buduje 2 tężnie solankkowe.
• 1784 – 11 marca miasto i warzelnie soli odwiedził król Stanisław August Poniatowski.
• 1795 - miasto zajmują Austriacy; zaprzestaje się warzenia soli.
• 1787 - 12 czerwca kolejna wizyta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w Busku.
• 1804 - przebudowa fasady koscioła NPNMP, wyposażenie go w nowy ołatrz główny.
• 1809 – Busko włączone zostaje do Księstwa Warszawskiego.
• 1815 – na mocy ustaleń Kongresu wiedeńskiego miasto włączone zostaje do Królestwa Polskiego pozostającego pod zaborem rosyjskim.
• 1819 – kasata klasztoru Norbertanek – Busko jako dobro zakonne przechodzi w ręce rządu Królestwa Polskiego
• 1820 – 23 sierpnia wielki pożar, trawi znaczną część miasta. , Dobra klasztorne wydzierżawia Feliks Rzewuski.
• 1827 - Busko liczy 647 mieszkańców.
• 1828 – Oficjalne otwarcie Uzdrowiska, pierwsza lista kuracjuszy.
• 1833 - lekarzem zdrojowym zostaje dr Jakub Berends, budowane jest źródło "Rotunda", w rynku urządzono skwer dla kuracjuszy. Busko odwiedziło 1040 kuracjuszy.
• 1836 – 1 czerwca oddanie do użytku zdrojowych Łazienek – dzisiejszego Sanatorium "Marconi" – niektórzy przyjmują to za początek działalności buskiego Uzdrowiska.
• 1837 - decyzją cara Mikołaja I, według projektu arch. Jakuba Gaya powstaje szpital św. Mikołaja dla ubogich.
• 1852 - epidemia cholery nawiedza miasto.
• 1859 - miasto liczy 933 mieszkańców.
• 1862 - w Busku powstaje pierwsza gmina żydowska.
• 1869 – W ramach represji po Powstaniu styczniowym, podobnie jak 337 innych miast Królestwa Polskiego, Busko zostało pozbawione ukazem carskim praw miejskich i przemianowane na Busk.
• 1873 - kolejna epidemia cholery nawiedza miasto.
• 1875 - po publicznej licytacji zakład zdrojowy w dzierżawę bierze hr. Henryk Łubieński
• 1878 - dr. Andrzej Dobrzański wydzierżawia zakład zdrojowy na 15 lat
• 1880 - Busko liczy 1585 mieszkańców, 193 domy z czego 21 murowanych.
• 1894 - 12 maja zakład zdrojowy przechodzi pod "Zarząd Skarbowy Wodami Mineralnymi w Busku" (do 1914 r.).
• 1915 – w czerwcu austriackie władze okupacyjne przenoszą siedzibę starostwa ze Stopnicy do Buska.
• 1916 – wrzesień, przywrócenie praw miejskich z jednoczesnym włączeniem do miasta wsi Nadole.
• 1917 – 17 stycznia po raz pierwszy zebrała się Rada Miesjka składająca się z 24 mianowanych przez austriaków radnych. Tego samego dnia rada podjęła uchwałę o usypaniu w mieście kopca Tadeusza Kościuszki.
• 1918 – 13 grudnia odbyło się ostatnie posiedzenie nominowanej przez austriackie władze okupacyjne Rady Miejskiej; 14 grudnia zbiera się po raz pierwszy nowa Rada Miejska wybrana przez mieszkańców.
• 1939 – 9 września bitwa 22 Dywizji Piechoty Górskiej z oddziałami niemieckimi pod Broniną (poległo 200 żołnierzy WP).
• 1966 – Pierwsze miejsce w konkursie na najładniejsze krajowe uzdrowisko.
• 1987 – Obchody 700-lecia nadania praw miejskich.

Zabytki

• kościół parafialny Niepokalanego Poczęcia NMP 1592-1621, odrestaurowany w 1820
• kościół św. Leonarda z 1699 r. drewniany
• zespół poklasztorny z lat 1720-1730
• kaplica św. Anny wzniesiona w latach 1884-1886
• Sanatorium Marconi z 1836 r.
• Zamek Dersława – budowę tego stylizowanego na średniowieczny kasztel obiektu, rozpoczął w 1911 r. ówczesny lekarz uzdrowiska Busko, Rosjanin Wasyl Wasylewicz Jakobs. Ukończył kilka lat później Leon Sulimierski. Podczas I wojny światowej, 13 maja 1915 r., po ofensywie nad Nidą, gdy do Buska powtórnie wkroczyły wojska austriackie, kwaterował w nim dowódca tych oddziałów gen. Stanisław Szeptycki.
• Synagoga z 1929 r., zdewastowana przed hitlerowców w czasie II wojny światowej, po wojnie zamieniona na pomieszczenia handlowe.
• Wille: Bagatela, Sanato, Słowacki, Oblęgorek, Ormuzd, Zielona, Bristol

Religia

Katolicyzm

W Busku-Zdroju działają trzy parafie rzymskokatolickie:

• Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny
  adres: 28-100 Busko Zdrój, ul. Bohaterów Warszawy 8
  proboszcz: ks.Tadeusz Szlachta
  • kościół parafialny Niepokalanego Poczęcia NMP
  • kościół św. Leonarda
• Parafia św. Brata Alberta
  adres: 28-100 Busko Zdrój, ul. Lipowa 1
  proboszcz: ks. dziekan Marek Podyma
  • kościół św. Brata Alberta
  • kaplica św. Anny
  • kościół pw. św. Stanisława Biskupa w Chotelku
• Parafia Bożego Ciała
  adres: 28-100 Busko Zdrój, ul. Ks. Kard. S. Wyszyńskiego 1
  proboszcz: ks.Marian Janik
  • kościół Bożego Ciała

Protestantyzm

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi Kościół Zielonoświątkowy – protestancka wspólnota o charakterze ewangelicznym:

• Zbór w Busku-Zdroju

Świadkowie Jehowy

• Zbór Świadków Jehowy w Busku-Zdroju (Sala Królestwa)

Transport

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 73 prowadząca z Kielc do Tarnowa o długości 3,3 km oraz trzy drogi wojewódzkie:

• DW767 Busko – Pińczów dł. 5,3 km.
• DW776 Busko – Kraków dł. 2,7 km.
• DW973 Busko – Żabno dł. 14,4 km.

Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Busku-Zdroju dysponuje 132 autobusami. Spółka obsługuje bezpośrednie dalekobieżne połączenia m.in. z Warszawą, Krakowem, Karpaczem, Łodzią, Lublinem, Katowicami, Częstochową i Wrocławiem. MAT BUS Pińczów dyponuje około 40 pojazdami. Firma obsługuje między innymi linie do: Katowice przez Pińczów, Miechów, Katowice przez Proszowice, Słomniki, Kraków,Wrocław. Ponadto działa również firma Muszkieter Chęciny która obsługuje m.in. linie do Kielc, oraz dalekobieżne do Warszawą.Działają również firmy obsługujące trasy lokalne, m.in. do Kazmierzy Wielkiej, Nowego Korczyna czy Solca-Zdroju. W gminie zarejestrowane są 23 taksówki.

Najbliższe lotniska międzynarodowe znajdują się w Krakowie – Balice (ok. 110 km), w Katowicach – Pyrzowice (ok. 160 km) i w Warszawie – Okęcie (220 km). W Masłowie k. Kielc (50 km) jest lotnisko sportowe. W Busku funkcjonuje lotnisko sanitarne na tzw. "Łowiskach".

W pobliże miasta dociera linia kolejowa z Kielc ukończona w 1953, stacja zlokalizowana jest w sołectwie Siesławice, lecz 12 grudnia 2004 z rozkładu zostały zdjęte ostatnie pociągi pasażerskie. Aktualnie na buską stację jeżdżą tylko pociągi towarowe. Budynek dworca został sprzedany i działa w nim obecnie dyskoteka.

Uzdrowisko

Historia

Pierwszy dokument w którym wspomina się o solankach występujących w Busku to przywilej Bolesława Wstydliwego z 1252 r. Pierwsze badania nad wykorzystaniem wód do leczenia przeprowadził pińczowski lekarz Jan Winterfeld w 1808 r. Po przejęciu Buska w dzierżawę w 1820 r. Feliks Rzewuski wybudował łazienki zaprojektowane przez Henryka Marconiego. Uroczystość otwarcia uzdrowiska miała miejsce w 1836 r. Pierwszej pełnej analizy wody z ujęcia Rotunda, z próbki pobranej w sierpniu 1830 r., dokonał farmaceuta warszawski Ferdynand Werner. Wyniki badań opublikował w 1832 r.

Utrata praw miejskich w 1869 r. niekorzystnie wpłynęła na rozwój uzdrowiska. Dopiero latach 80. i 90. XIX w., gdy dzierżawcą został lekarz dr. Aleksander Dobrzański, dla kurortu nastał dobry czas i Busko stało się jednym z najważniejszych uzdrowisk w kraju. W roku 1890 liczba wydawanych w sezonie kąpieli przekroczyła 50 000. W 1893 r. geolog inż. Aleksander Michalski wykonał i uruchomił cztery nowe odwierty, dzięki którym potroiła się ilość pozyskiwanej do celów leczniczych wody. Zwięzłą, rzeczową charakterystykę dynamiki, właściwości fizycznych i składu chemicznego wód z nowych ujęć przedstawił w 1897 r. Franciszek Gervais.

Po I wojnie światowej znowu zaczęli przybywać kuracjusze. Intensywna rozbudowa uzdrowiska nastąpiła w latach międzywojennych m.in. z inicjatywy dra Szymona Starkiewicza, który założył sanatorium dziecięce "Górka". W 1966 r. Busko zajęło pierwsze miejsce w konkursie na najładniejsze polskie uzdrowisko. W 1972 r. oddano do użytku największe z sanatoriów – "Włókniarz". 30 grudnia 2008 r. nastąpiło otwarcie Uzdrowiskowego Zakładu Górniczego "Las Winiarski", zaopatrującego buskie sanatoria w wody siarczkowe z nowego odwiertu w miejscowości Las Winiarski.

Stan obecny

Obecnie bazę sanatoryjną stanowi trzynaście obiektów, które dysponują 2066 miejscami dla kuracjuszy, sanatoria są na bieżąco rozbudowywane, co stale podnosi tę liczbę. Rocznie wykonywanych jest ok. półtora miliona zabiegów, z czego 800 tysięcy to kąpiele siarczkowe. W uzdrowisku Busko-Zdrój leczone są choroby układu krążenia, narządów ruchu, schorzenia reumatyczne, ortopedyczne, neurologiczne oraz dermatologiczne a także dziecięce porażenie mózgowe. Uzdrowisko położone jest w południowej części miasta, w pobliżu Parku Zdrojowego. W leczeniu korzysta się z wód siarczkowych, jodkowo-bromkowych i borowiny.

Obiekty sanatoryjne:

• Sanatorium Uzdrowiskowe "Marconi"

• Sanatorium "Włókniarz"

• Szpital Uzdrowiskowy "Krystyna" (320 miejsc)
• Sanatorium Uzdrowiskowe "Rafał" (178 miejsc)
• Sanatorium Uzdrowiskowe "Nida-Zdrój" (190 miejsc)
• Sanatorium "Willa Zielona" (34 miejsca)
• Sanatorium Uzdrowiskowe "Mikołaj" (85 miejsc)
• Sanatorium Uzdrowiskowe "Bristol" (57 miejsc)
• Sanatorium "Oblęgorek" (50 miejsc)
• Sanatorium FWP "Przystań"
• Sanatorium Uzdrowiskowe "Słowacki" SPA
• Sanatorium "Stefan" (60 miejsc)
• Sanatorium Uzdrowiskowe "Astoria" (58 miejsc)
• Szpital Dziecięcy Kompleksowej Rehabilitacji "Górka" (164 miejsca)
• 21 Wojskowy Szpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny (320 miejsc)

Obiekty hotelowe:

• Hotel Pod Świerkiem (50 miejsc noclegowych)
• Hotel Gromada

Pensjonaty:

• Sanato (***) – wybudowany w 1929 r. przez małżeństwo Irenę z Foltańskich Budzyńską i dr Eugeniusza Budzyńskiego, lekarza uzdrowiskowego w Busku, był przez lata jednym z najbardziej nowoczesnych obiektów uzdrowiskowych w mieście. Zarekwirowany w 1950 r. przez UB, do roku 1990 pełnił funkcję sanatorium UB-MSW. W 1990 r. spadkobierca wystąpił o zwrot zrabowanego pensjonatu. Odzyskany i odrestaurowany pensjonat Sanato pierwszych gości przyjął 17 listopada 1996 r.
• Zamek Dersława (***) – pensjonat wraz z restauracją, mieści się przy głównej ulicy miasta, alei Mickiewicza.

Restauracje:

• Restauracja Pod Świerkiem (120 miejsc)

Informacje Turystyczne:

• Centralne Biuro Skierowań "ZDRÓJ"
• Centrum Informacji Turystycznej Ponidzia
• Centrum Informacji Turystycznej - miejscowa filia Regionalnej Organizacji Turystycznej Województwa Świętokrzyskiego.

W Busku od 1960 r. produkowana jest woda mineralna Buskowianka.

Park Zdrojowy

Założony w XIX wieku przez ogrodnika Ignacego Hanusza Park Zdrojowy został zaprojektowany przez Henryka Marconiego. Dzieli się na trzy części:

• Ogrodzony ogród łazienkowski o pow. 16 ha z Sanatorium Marconi i fontanną w centrum.
• Aleja Mickiewicza, długa na 850 metrów promenada z dwoma rzędami drzew (głównie kasztanowców), która łączy ogród łazienkowski z rynkiem. Jest to reprezentacyjna aleja w mieście, przy której mieszczą się m.in. Urząd Miasta, Starostwo Powiatowe, Policja, Dom Kultury, Galeria "Zielona", trzy szkoły średnie i jedna podstawowa.
• Skwer na placu zwycięstwa w rynku, o pow. 0,7 ha z fontanną w centrum.

W pobliżu Sanatorium "Marconi" mieści się muszla koncertowa; alejka przed głównym wejściem do sanatorium to Promenada Gwiazd (na podobieństwo do Hollywood Walk of Fame), na której swoje słoneczka mają jak do tej pory związani z festiwalem i muzyką poważną Krystyna Jamroz, Krzysztof Penderecki, Wiesław Ochman (2008 r.) oraz Bogusław Kaczyński (2008 r.).

W północno-zachodniej części starego parku, w miejscu gdzie kiedyś stał budynek gospodarczy ogrodnika i oranżeria, zaprojektowane przez Marconiego, znajduje się obecnie zrekonstruowany w 1982 r. budynek, którego bryła jest kopią pierwotnego obiektu. Potocznie nazywany jest on "Imosówką", na cześć ogrodnika miejskiego, Stanisława Imosy (ojca Andrzeja Imosy), który w nim gospodarzył i mieszkał w latach 1955-1970. Obecnie mieści się tu restauracja-klub muzyczny o nazwie "Imosówka".

Spośród ponad 4500 drzew, w tym ok. 12% w wieku ponad 100 lat najliczniej w parku występują klon pospolity, jesion wyniosły, klon jawor, klon polny, grab pospolity, robinia akacjowa, lipa drobnolistna, kasztanowiec zwyczajny, wiąz szypułkowy. Spotkać też można brzozę brodawkowatą, modrzew europejski, czeremchę pospolitą. Szczególnie zaś cenne są kłęk kanadyjski, platan klonolistny, kasztanowiec żółty, katalpa bignoniowa.

W ostatnim okresie Park Zdrojowy powiększono. Planowana jest budowa Parku Zdrojowego II przy osiedlach Pułaskiego i Kościuszki.

Służba zdrowia

• Zespół Opieki Zdrowotnej w Busku-Zdroju, ZOZ – Szpital Rejonowy
• Samodzielny Publiczny Zespół Podstawowej Opieki Zdrowotnej, SPZPOZ w Busku-Zdroju
• Świętokrzyskie Centrum Ratownictwa Medycznego i Transportu Sanitarnego w Kielcach – Pogotowie Ratunkowe w Busku-Zdroju
• Hospicjum bł. Matki Teresy w Busku-Zdroju

Edukacja

Szkoły podstawowe:

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Stanisława Staszica
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Janusza Korczaka (do 25.06.2009 r. szkoła nosiła imię Hanki Sawickiej)
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Aleksandra Krzyżanowskiego "Wilka"

Gimnazja:

• Samorządowe Gimnazjum nr 1
• Samorządowe Gimnazjum nr 2 – od września 2008 r.

Szkoły średnie:

• Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki, al. Mickiewicza 13
• Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących im. Kazimierza Wielkiego
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Mikołaja Kopernika (Liceum Ogólnokształcące nr 3; Technikum nr 1; I Liceum Profilowane; Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 1)
• Zespół Szkół Techniczno-Informatycznych
• Centrum Kształcenia Zawodowego ZDZ

Szkoły policealne:

• Policealne Studium Zawodowe w ZDZ
• Medyczne Studium Zawodowe

Szkolnictwo specjalne:

• Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy dla Niepełnosprawnych Ruchowo
• Szkoła Podstawowa Specjalna "Górka"

Kultura

W Buskim Samorządowym Centrum Kultury działają trzy młodzieżowe zespoły wokalno-muzyczne, orkiestra dęta, instrumentalny kwartet "Zdrojowy", zespół recytatorski, dziecięce koło plastyczne, klub fotograficzny, klub dziecka, klub twórców nieprofesjonalnych. W tym samym budynku znajduje się kino "Zdrój".

Stałe imprezy kulturalne w Busku-Zdroju:

• Buskie Spotkania z Folklorem (maj)
• Jarmark Floriański (maj)
• Ogólnopolski Przegląd Piosenki im. Wojtka Belona "Szukam, szukania mi trzeba..." (maj/czerwiec)
• Międzynarodowy Festiwal Muzyczny im. Krystyny Jamroz (czerwiec/lipiec)
• Lato z Chopinem (lipiec)
• Wojewódzki Przegląd Poezji i Pieśni Legionowej, Żołnierskiej i Partyzanckiej (listopad)
• Przegląd Plastyki "Ponidzie" (listopad)

Przy Alei Mickiewicza mieści się Galeria "Zielona" założona w 1990 r., która prezentuje dzieła artystów polskich i zagranicznych z rodzaju malarstwa, rzeźby, fotografii, tkaniny.

Media

W Busku-Zdroju działa lokalna rozgłośnia radiowa "Twoje Radio Busko" nadająca na częstotliwości 1584 kHz AM (fale średnie), ponadto dla Buska nadaje także rozgłośnia internetowa "Radio Ponidzie".

Sport, rekreacja, turystyka

Sport i rekreacja

W Busku-Zdroju funkcjonuje A-klasowy klub piłkarski MKS Zdrój, posiadający stadion na 1143 miejsc siedzących z bieżnią lekkoatletyczną i pełnowymiarowym boiskiem. W sąsiedztwie stadionu znajduje się hala sportowa umożliwiająca organizowanie zawodów międzynarodowych w piłkę ręczną, siatkową, koszykówkę, halową piłkę nożną przy widowni do 500 osób.

Wiosną każdego roku rozgrywany jest w Busku-Zdroju Memoriał Kolarski im. Andrzeja Imosy – otwarte zawody sportowe.

Do dyspozycji mieszkańców są liczne boiska, m.in. przy wszystkich placówkach edukacyjnych, korty tenisowe w Parku Zdrojowym, sanatorium "Włókniarz" i ZSTiO. Zimą dzieci zjeżdżają na sankach z niewielkiego wzniesienia znajdującego się przy Alei Mickiewicza, zwanego przez mieszkańców "Byczokiem".

W mieście znajdują się sześć basenów krytych:

• Pływalnia Miejska im. Stefana Komendy w centrum miasta otwarta w 2001 roku; z rurą o długości 65 metrów.
• Dwa baseny w obiektach sanatoryjnych: "Włókniarz" i "Krystyna".

Dwa baseny w 21 Wojskowym Szpitalu Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjnym ( zespół saun: fińska, łaźnia parowa, sauna na podczerwień)

• Szpital na Górce

Do niedawna funkcjonował basen otwarty w Parku Zdrojowym.

Dwa kilometry na południe od Buska znajduje się ogólnodostępny zbiornik retencyjno-rekreacyjny w Radzanowie o pow. 23 ha. W okresie letnim jest tam zorganizowane kąpielisko o powierzchni 11 ha.

W odległości ok. 3 km znajduje się prywatny ośrodek hipoterapii i jazdy konnej w Wolicy. W 2006 r. oddano do użytku nowoczesną halę sportową, o europejskim standardzie.

Turystyka

Trzy szlaki turystyczne:

• czerwony z Buska do Solca-Zdroju 27 km
• zielony z Buska do Wiślicy 90 km
• niebieski z Pińczowa do Wiślicy 39 km

Nadają się one zarówno do turystyki pieszej, rowerowej jak i biegów narciarskich.

Busko-Zdrój w filmie

Sanatorium "Marconi", "21 WSzUR", "Nida", park zdrojowyi i kilka innych miejsc w Busku-Zdroju posłużyło za plan filmowy przy realizacji 51. odcinka serialu "Ojciec Mateusz", zatytuowanego Talent. Zdjęcia kręcono w dniach od 29 czerwca do 1 lipca 2010 r.

Nazwa miasta

Nazwy miejscowości i ich części ustalane są przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, który, po zasięgnięciu opinii Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, publikuje wykazy nazw oraz ogłasza ich zmiany w Dzienniku Ustaw. Tak ustalone nazwy są oficjalnymi nazwami urzędowymi. Wszystkie inne formy nazw są nazwami potocznymi.

Nazwa miejscowości Busko-Zdrój pisana z łącznikiem (dywizem) jest właśnie formą zatwierdzoną urzędowo. Forma nazwy pisana bez łącznika, tzn. Busko Zdrój, jest natomiast formą potoczną. Do niedawna forma Busko Zdrój była jednak podawana jako poprawna przez słowniki języka polskiego (np. przez „Nowy słownik ortograficzny PWN”). Powstawał przez to rozdźwięk pomiędzy formą urzędową nazwy tego miasta, a formą słownikową. Jednak te różnice przestały istnieć w 2004 roku. Wtedy to Rada Języka Polskiego uchwaliła, że dwuczłonowe nazwy wszystkich miejscowości z członem „Zdrój” występującym na drugim miejscu, należy pisać z łącznikiem, co znaczy, że również z językowego punktu widzenia obecnie jedynie poprawną formą jest Busko-Zdrój.

Włodarze w historii miasta

Miasta partnerskie

• Steinheim
• Szigetszentmiklós
• Specchia
• Haukipudas
• Chmielnik

Osoby związane z Buskiem

• Dzierżko – rycerz, w 2. połowie XII w. współwłaściciel buskiej osady, fundator kościoła i klasztoru norbertanek w Busku.
• Jan z Buska – kanonik krakowski, gnieźnieński, poznański i włocławski, podkanclerzy koronny, sekretarz królewski, w latach 1360-1368, przestawiciel króla Polski Kazimierza Wielkiego na dworze papieskim w Awinionie.
• Wojciech Belon – pieśniarz i poeta
• Andrzej Brzuchal-Sikorski – kapelmistrz orkiestry I Brygady Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego, prawdopodobny autor muzyki do Marsza I Brygady – My, Pierwsza Brygada.
• Eugeniusz Budzyński – mjr dr med., zamordowany w Katyniu, lekarz uzdrowiskowy w Busku-Zdroju, budowniczy i właściciel pensjonatu "Sanato".
• Michał Byszewski – wieloletni dyrektor Państwowego Zakładu Zdrojowego (dzisiejszego "Uzdrowiska Busko-Zdrój S.A."), współtwórca Gimnazjum im. Józefa Piłsudskiego w Busku-Zdroju.
• Wacław Ćmakowski – ppłk AK, pseudonim "Srogi", od maja 1940 do sierpnia 1944 komendant Obwodu Busko "Borsuk".
• Aleksander Dobrzański – lekarz okulista, wieloletni dzierżawca buskiego uzdrowiska.
• Grzegorz Gzyl – aktor teatralny
• Bohdan Głuchowski – inżynier, polityk, poseł na Sejm X kadencji.
• Andrzej Imosa – polski kolarz i szkoleniowiec
• Krystyna Jamroz – śpiewaczka operowa
• Adam Jarubas – marszałek Sejmiku Świętokrzyskiego od 2006 r., działacz PSL
• Czesław Król – artysta rzeźbiarz, piekarz, pierwowzór bohatera "Ballady o Cześku Piekarzu" Wojtka Belona.
• Grażyna Kulawik – ps. Zajączek, piosenkarka, wokalistka Wolnej Grupy Bukowina.
• Zenona Kuranda - pielęgniarka, posłanka na Sejm PRL VII i VIII kadencji.
• Liroy – właśc. Piotr Marzec, polski wykonawca hip-hopu, aktor i kompozytor
• Józefa Majewska z Honowskich – obywatelka Buska, filantropka, osoba wielce zasłużona dla miasta.
• Leszek Marciniec – buski regionalista, autor kilku książek i wielu artykułów o mieście, jego historii i mieszkańcach.
• Ireneusz Mazur – trener siatkówki, swoją trenerską karierę rozpoczynał w AKS Busko
• Aleksander Michalski – wybitny geolog, odkrył i uruchomił eksploatację nowych ujęć wód leczniczych, umożliwiło to modernizację i dalszy rozwój kurortu.
• Konstanty Miodowicz – polityk, poseł na Sejm
• Bożentyna Pałka-Koruba – wojewoda świętokrzyski od 29 listopada 2007 r.
• Tadeusz Papier – prozaik, publicysta i reportażysta
• Feliks Rączkowski – profesor, wybitny polski kompozytor i organista
• Marek Sikora – aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser teatralny, telewizyjny i operowy, choreograf.
• Szymon Starkiewicz (1877-1962) – lekarz pediatra, pionier kompleksowej rehabilitacji dzieci w Polsce
• Adam Tański – polski polityk i ekonomista, dwukrotny minister rolnictwa
• Stanisław Wysocki – projektant i główny inżynier budowy Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej

Bibliografia