Raducz

Raducz – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie skierniewickim, w gminie Nowy Kawęczyn. Raducz wchodzi w skład sołectwa Nowy Dwór.

Położenie

Raducz leży na Równinie Łowicko-Błońskiej, w północno-wschodniej części województwa łódzkiego, przy bocznej drodze odchodzącej na wschód od drogi wojewódzkiej nr 707 Skierniewice – Rawa Mazowiecka, w odległości ok. 70 km na południowy zachód od Warszawy. Odległość od stolicy województwa – Łodzi także wynosi ok. 70 km.

Skierniewice (siedziba powiatu) leżą ok. 18 km na północny zachód od wsi, siedziba gminy – Nowy Kawęczyn znajduje się w odległości ok. 4,5 km od osady, zaś sołectwo w Nowym Dworze dzieli od Raducza około 1 kilometr.
W odległości 4 km od osady przebiega międzynarodowa droga szybkiego ruchu E67 Warszawa – Katowice (tzw. Gierkówka).

Ludność

Od lat 70. XX wieku Raducz ma w głównej mierze charakter letniskowy. Na stałe zamieszkuje go nieco ponad 30 osób (niemal wyłącznie w części wschodniej), natomiast w okresie letnim liczba mieszkańców wzrasta kilkakrotnie.
Do przełomu lat 50. i 60. Raducz był typową wsią rolniczą licząca ok. 200-250 mieszkańców. W latach następnych stopniowo następowało znaczące zmniejszenie tej liczby spowodowane odpływem ludności do miast, głównie do Łodzi, Warszawy i Skierniewic, oraz w mniejszym stopniu do Rawy Mazowieckiej. To stamtąd obecnie pochodzi większość osób spędzających lato w osadzie. Są to niemal wyłącznie dawni mieszkańcy wioski lub ich potomkowie. Ludność stała zajmuje się rolnictwem tylko dla zaspokojenia własnych potrzeb, źródłem utrzymania są renty i emerytury oraz praca zarobkowa w zawodach pozarolniczych.

Od początku XXI wieku populacja osady wzrosła o kilkanaście procent (czyli o kilka osób) dzięki występującej w Polsce i Europie modzie do osiedlania się emerytów i ludzi wykonujących wolne zawody poza obszarami miast.

Poza stałą ludnością i – od lat 70. – letniakami, w Raduczu, na terenie tamtejszej jednostki wojskowej, aż do lat 90. przebywało także od kilkudziesięciu do ponad tysiąca żołnierzy.

Charakter osady

Raducz w swej strukturze osadniczej wykazuje cechy pośrednie pomiędzy ulicówką a nietypową rzędówką. Większość zabudowań znajduje się po jednej (północnej) stronie drogi, a po przeciwnej stronie rozciągają się pola (obecnie nieużytki) oraz łąki. Wieś składa się z 2 części: wschodniej (starszej) i zachodniej, niegdyś na mapach nazywanej Raducz–Kolonia. Każda z połówek osady ma po ok. 20 domów rozciągniętych na długości ok. 0,5 km, oddalone są one od siebie od siebie także o ok. 0,5 km. Jedno odosobnione gospodarstwo znajduje się z dala od reszty wsi, około kilometra na północ, przy drodze prowadzącej do Psar.
Domy w Raduczu są stare, niemal wszystkie postawiono jeszcze przed II wojną światową, prawie wszystkie – murowane. Domy te są parterowe (poza jednym, któremu w XXI w. dobudowano piętro), z dwuspadowymi dachami. Jedynie kilka z nich jest zamieszkiwanych przez cały rok, pozostałe służą jako letniska.

Na wschodnim końcu wsi, w pobliżu dawnego dworu (obecnie stanowiącego własność MSW) znajduje się niewielka stara aleja, wysadzana kasztanowcami, długa na ok. 100 m.

Inna aleja, długości ok. 200 m., znajduje się po obu stronach znajdującego się we wsi początkowego fragmentu drogi prowadzącej do Babska, nieopodal dawnego pastwiska dla bydła. Składają się na nią stare, ponadstuletnie, częściowo spróchniałe wierzby.

Do lat 60. we wsi znajdował się również niewielki park, stanowiący niegdyś własność dworu, lecz obecnie zarósł on całkowicie i zdziczał tak, że wyglądem nie odbiega od innych lasów położonych w pobliżu wsi.

Poza zabudowaniami do wsi należą też pewne obszary gruntów dawniej wykorzystywanych rolniczo. Te niegdysiejsze pola uprawne i łąki należące do raduckich chłopów sięgały aż do rzeki Rawki (ok. 1,5 – 3 km od zabudowań osady).

Na północ od osady znajdują się zabudowania jednostki wojskowej. Stoją one na terenie jednostki; cały ten obszar otoczony jest ogrodzeniem. Część tych zabudowań pochodzi jeszcze z czasów carskich. Są to długie, parterowe XIX-wieczne budynki, o czterospadowym dachu. Zbudowane są z drewnianych bali. Poza tym na terenie jednostki znajdują się zabudowania nowsze, z lat 70, w formie 2-piętrowych bloków.

Przy zachodnim krańcu osady znajduje się boisko sportowe, wykorzystywane niekiedy do rozgrywania meczów piłkarskich przez Gminny Klub Sportowy MANCHATAN Nowy Kawęczyn.

Grunty orne w okolicy Raducza należą do niskich klas bonitacyjnych; obecnie niemal w całości leżą one odłogiem. Jedynie ogródki przydomowe posiadają glebę klasy IV i w nich dla zaspokojenia własnych potrzeb, mieszkańcy wsi uprawiają warzywa.

Do lat 50. Raducz był typową wsią mazowiecką, zaś jego ludność trudniła się niemal wyłącznie rolnictwem i hodowlą zwierząt. Uprawiano zboża, głównie żyto i owies, a także ziemniaki oraz warzywa, zwłaszcza kapustę, marchew i buraki cukrowe. Chów zwierząt obejmował bydło (w latach 50. we wsi żyło ponad 60 krów), świnie, konie oraz drób (głównie kury i gęsi). Przed II wojną duże znaczenie miała także hodowla owiec i kóz. Sadownictwo nie odgrywało w gospodarce wsi większej roli, jedynie jabłonie rosły w większości przydomowych ogrodów.

Od końca lat 50. znaczenie rolnictwa w życiu wsi stopniowo malało: niektórzy mieszkańcy znajdowali inne zajęcia, niezwiązane z pracą na roli, inni, zwłaszcza młodsi, przeprowadzali się do miast, pozostawiając ziemię starszym. Gdy w końcu lat 60. dano rolnikom możliwość przechodzenia na emerytury, raduckie pola i łąki zaczęły stopniowo zarastać dziką roślinnością. Jeszcze na początku lat 80. pod uprawą znajdowała się ponad połowa dawnych pól, a na pastwisku nieopodal osady pasło się kilka krów, parę koni i dziesiątki gęsi. Obecnie (2006 r.) praktycznie wszystkie pola uprawne pozostają nieużytkowane, łąki i pastwiska zarosły, zaś ze zwierząt gospodarskich w całej wsi znajduje się jedynie pewna liczba kur.

Jednostka wojskowa

Raducz jest znany znacznie bardziej niż inne miejscowości podobnej wielkości dzięki istnieniu we wsi (do lat 90 XX w.) jednostki wojskowej. Jednostka ta, której teren, położony jest ok. 200 m. od głównych zabudowań wsi istniała już w okresie zaborów i stacjonowało w niej wojsko rosyjskie. W okresie obu wojen światowych stacjonowały w niej niemieckie siły zbrojne np. Wehrmacht. Po zakończeniu II WŚ należała do polskiej "bezpieki". W latach 40 XX w. jednostka stała się własnością Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego a po jego likwidacji – do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i stacjonowali w niej żołnierze formacji podleglych temu ministerstwu (m.in. Korpusu Bezpieczeństwa Wewnnętrznego później Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych).
Po zmianach ustrojowych w latach 90 XX w. koszary w Raduczu nadal stanowiły własność Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych (podległych MSW oraz MSWiA) i stan taki trwał aż do likwidacji tej formacji zbrojnej w 2002. Obecnie raduckie koszary podlegają BOR.

W związku z istnieniem jednostki wojskowej, na okoliczność składania przez żołnierzy uroczystej przysięgi do Raducza zjeżdżali m.in. przedstawiciele władz państwowych. Przez koszary w Raduczu tylko po II wojnie światowej przewinęło się ponad sto tysięcy poborowych, głównie z centralnej Polski oraz Śląska.

Rosyjski cmentarz wojskowy

W okresie stacjonowania w Raduczu garnizonu Imperium Rosyjskiego (do 1914 r.), ok. 2 km na wschód od wsi, na obszarze położonym dziś wśród pól należących do sąsiedniej wsi Babsk, znajdował się niewielki rosyjski cmentarz wojskowy. Cmentarz uznawano za leżący w Raduczu prawdopodobnie z uwagi na to, że w tej wsi znajdowała się jednostka wojskowa; geograficznie nekropolia leżała bliżej Babska. Na cmentarzu tym grzebani byli żołnierze carscy zmarli w czasie odbywania służby wojskowej, zaś w 1914 r. pochowano tam także żołnierzy poległych w wyniku trwających w okolicy Raducza walk, które były częścią tzw. Bitwy nad Rawką. Do wojny na terenie nekropolii znajdowała się niewielka cerkiew. W trakcie działań wojennych w 1914 r., podczas niemieckiego ostrzału artyleryjskiego, świątynia ta została całkowicie zniszczona, a sam cmentarz w znacznym stopniu zdewastowany. Nagrobków nigdy nie naprawiono. Jeszcze w latach 60 XX w. na terenie tym można było odnaleźć resztki kamiennych nagrobków z napisami wykonanymi cyrylicą, w latach 90 XX w. nie było już po nich żadnego śladu. Na miejscu cmentarza jest obecnie zbiorowisko drzew i krzewów, tak gęste, iż wejście na teren dawnej nekropolii jest praktycznie niemożliwe. Obszar dawnego cmentarza właśnie tym wyróżnia się z okolicy, gdyż jest jedynym w promieniu ok. 1 – 2 km zbiorowiskiem zarośli, położonym wśród pól uprawnych.

Historia

Do XIX w.

Raducz jest dość starą wsią, nie wiadomo dokładnie kiedy powstał, na pewno istniał już w XVIII w. Prawdopodobnie osada jest znacznie starsza, gdyż tereny w pobliżu wsi, jak i na całym Mazowszu były zaludnione dość gęsto już średniowieczu. W XI-XII w. w odległej od Raducza o ok. 4,6 km. Starej Rawie oraz oddalonym o 6 km. Kurzeszynie istniały drewniane grody otoczone palisadami, po których zachowały się pozostałości w postaci grodzisk. Od XIII w. potwierdzone jest także istnienie pobliskiego Jeruzala, a od XIV w. – sąsiednich: Nowego Dworu i Babska.

Na stary rodowód osady wskazuje także fakt, iż wywodzące się od nazwy wsi nazwisko szlacheckie "Raducki" pojawia się w dokumentach znacznie wcześniej, niż pisemne wzmianki o samym Raduczu.

Do końca XVIII wieku wieś była zlokalizowana prawdopodobnie we wschodnim krańcu obecnej osady. Obszar zabudowany obejmował być może także fragment terenów obecnego poligonu, w wyniku czego wieś leżała nieco bliżej Babska, niż położona jest obecnie.

W XVIII w. Raducz należał do właścicieli sąsiedniego Babska.

Lata 1800-1914

Na początku XIX w. istniała tylko wschodnia część dzisiejszej wsi, należąca do położonego na końcu obecnej osady dworu. Zachodnią część miejscowości w latach 20. XIX w. założyli koloniści ewangeliccy z zachodniej Europy, głównie Niemiec, osiedlający się w okolicach Rawy Mazowieckiej. Osadnicy owi opuścili Raducz jeszcze w XIX w., a ich miejsce zajęli polscy chłopi.

Obszar pomiędzy oboma częściami miejscowości oddzielała odległość około kilometra. Wschodnia część osady została rozbudowana w stronę zachodniej po przekazaniu przez wojsko rosyjskie niewielkiego fragmentu ziem poligonu ówczesnemu właścicielowi Raducza, który teren ten podzielił na działki i rozdzielił pomiędzy chłopów, z przeznaczeniem na zagrody.
Od początku XIX w. Raducz stanowił odrębną gminę (aczkolwiek nazwa tej jednostki podziału administracyjnego nie odpowiada obecnemu znaczeniu tego słowa: w owym czasie gminami mogły być miejscowości liczące powyżej 10 domostw). Gmina w Raduczu istniała do połowy XIX stulecia.

W XIX w. majątek Raducz stanowił własność Konstancji Gładkowskiej (1810 – 1889) – śpiewaczki opery warszawskiej – młodzieńczej miłości Fryderyka Chopina, która jest pochowana w na cmentarzu w sąsiednim Babsku, będącym parafialną nekropolią Raducza.

Na początku XIX w. w osadzie zostały zbudowane koszary, w których stacjonował rosyjski garnizon. W okresie tym wieś rozwijała się, do czego przyczyniał się ogólny rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego, ale w głównej mierze rozwój osady odbywał się dzięki istnieniu owej jednostki wojskowej.

Lata 1914 – 1939

Na początku I wojny światowej, późnym latem i jesienią 1914 r. w okolicy Raducza toczyły się ciężkie walki niemiecko-rosyjskie, będące częścią większych bojów w rejonie Rawki (tzw. Bitwa nad Rawką), po których w okolicznych lasach nadal istnieją pozostałości w formie resztek okopów. W wyniku tych walk, a zwłaszcza prowadzonego znad rzeki Rawki ostrzału położonych we wsi koszar armii rosyjskiej i położonego poza osadą rosyjskiego cmentarza wojskowego, osada nieco ucierpiała. W znacznym stopniu zniszczony został ów cmentarz wojskowy i położona na jego terenie cerkiew. W wyniku walk Rosjanie opuścili Raducz. Zajęcie osady przez Niemców i związane z tym rekwizycje niekorzystnie odbiły się na sytuacji Raducza i jego mieszkańców. Sytuację tę pogłębiał spowodowany wojną ogólny upadek gospodarczy kraju. Liczne szkody zostały wyrządzone także w 1918 r., w trakcie wycofywania się okupantów; m.in. spalony został wtedy dwór w sąsiednim Nowym Dworze, w którym pracowała pewna liczba mieszkańców Raducza.

Po wojnie, wraz z poprawą sytuacji gospodarczej następował stopniowy rozwój osady: wzrosło pogłowie zwierząt gopodarskich, usunięto też zniszczenia wojenne i pobudowano nowe domy (niemal wszystkie istniejące obecnie budynki mieszkalne we wsi pochodzą z tego okresu). Wieś osiągnęła ona w owym czasie swoje największe rozmiary – liczyła powyżej 300 mieszkańców (nie licząc wojska), zamieszkujących w ponad 50 domach. Oprócz koszar w osadzie znajdowały się m.in. szkoła, piekarnia i sklep z wyszynkiem, a ponadto na tzw. linii – wzdłuż drogi prowadzącej do jednostki wojskowej stało kilka drewnianych sklepików należących do kupców żydowskich. Sklepiki te nastawione były głównie na obsługę żołnierzy, zwłaszcza oficerów, a także ich rodzin.
We wsi, przy drodze prowadzącej do Nowego Dworu właściciel tamtejszego majątku zbudował stawy służąxce do hodowli ryb.
Z powodu niskiej jakości ziemi i związanych z tym słabych plonów ludność wsi żyła jednak dość ubogo.

Znajdująca się we wsi baza wojskowa stała się własnością Wojska Polskiego; na ogół stacjonowało w niej (zależnie od okresu i pory roku) od kilkudziesięciu do kilkuset żołnierzy piechoty; w niektórych latach przyjeżdżały na ćwiczenia także wojska pancerne i lotnicze.

II wojna światowa

W 1939 r. w okolicy Raducza toczyły się walki, zwłaszcza o położoną ok. 4 km od osady strategiczną drogę prowadzącą w kierunku Warszawy. Także w samym Raduczu toczyły się starcia z Wehrmachtem o leżące we wsi koszary. W czasie próby ich opanowania, w wyniku zaskoczenia przez kilkunastoosobowy, pozostały w Raduczu oddział Wojska Polskiego Niemcy ponieśli spore straty w ludziach. Po przybyciu posiłków niemieckich i wyczerpaniu amunicji, Polacy wycofali się, usiłując prawdopodobnie przedrzeć się w kierunku większych zgrupowań wojska. Operacja ta nie powiodła się; żołnierze zostali otoczeni w jednym z domów oddalonych od głównych zabudowań osady, który został następnie podpalony. W tej sytuacji żołnierze polscy poddali się. Zostali oni następnie zamordowani i pochowani w lesie, za terenem jednostki wojskowej. Po wojnie w miejscu tym, znajdującym się ok. 1,5 km. na północ od zabudowań wsi, oddalonym od drogi, postawiono niewielki pomnik – nagrobek, na którym w pierwotnej wersji znalazła się tablica z nazwiskami wszystkich spoczywających tam żołnierzy (tablica ta zaginęła w latach 50. lub 60.)1).

Pod okupacją niemiecką Raducz przechodził typowe dla polskich wsi koleje losów, na szczęście jednak we wsi nie odbyły się egzekucje czy masowe wywózki do Rzeszy. Ponieważ dla Niemców raduckie koszary nie miały w ówczesnych warunkach znaczenia strategicznego, obsadzone zostały jedynie przez kilkunastoosobową załogę złożoną ze zmobilizowanych rezerwistów.

Raducz został wyzwolony w styczniu 1945 r. przez żołnierzy Armii Czerwonej. Stacjonujący w osadzie niewielki oddział Niemców opuścił wieś bez walki, jedynie w pobliskim lesie doszło do niewielkiego starcia w wyniku którego Rosjanie zastrzelili niemieckiego żołnierza.

1) wg innych źródeł na pomniku tym nigdy nie było tablicy z nazwiskami.

Po 1945 r.

Zaraz po wojnie wieś nadal znajdowała się w dobrej sytuacji: bliskość wojska miała korzystny wpływ na rozwój osady: w Raduczu mieściło się kilka sklepów oraz 4-klasowa szkoła powszechna (t.j. podstawowa), a także biblioteka publiczna. W 1954 r. Raducz stał się siedzibą gromady.

W latach 40. w Raduczu przeprowadzono reformę rolną, w wyniku czego część dotychczasowych terenów poligonu wojskowego stała się gruntami rolnymi i przeszła w ręce małorolnych chłopów z zachodniej części wsi.

Stopniowy upadek osady rozpoczął się w latach 50., wraz z emigracją większości ludności do miast. Już w 1958 r. Raducz przestał być siedzibą jednostki podziału administracyjnego. Od tej pory ogólna liczba domów zmniejszyła się o 20% w stosunku do okresu przedwojennego (z czego 4/5 zamieszkane są tylko latem), opuszczone pola zarosły, zaś liczba stałej ludności spadła ośmiokrotnie. W związku z nielicznym zaludnieniem we wsi zlikwidowano stanowisko sołtysa. Obecnie Raducz podlega sołtysowi w Nowym Dworze.

W 1956 r. wieś została zelektryfikowana, a na początku lat 60. w osadzie zainstalowano radiowęzeł, wykorzystujący tzw. kołchoźniki (w miejscowej gwarze, należącej do północnych odmian dialektu małopolskiego: chołchoźniki), który istniał istniał do połowy lat 70. Także w latach 70. na części drogi stanowiącej oś osady położono asfalt. Od tego czasu do Raducza dojeżdża PKS. Pozostała część miejscowości na wyasfaltowanie czekała do końca lat 80. Także w latach 80. we wsi pojawiła się linia telefoniczna. Już w XXI w. wieś wzbogaciła się o wodociąg. Projekt postawienia w osadzie kilku latarni, który pojawił się ok. 2000 r. nie został zrealizowany.

Do 1954 r. Raducz wchodził w skład gminy Marianów. Po reformie administracyjnej z 1954 r., kiedy to w miejsce gmin wprowadzono nieco mniejsze jednostki podziału administracyjnego – gromady, Raducz stał się siedzibą gromady. Korekta tego podziału przeprowadzona w 1958 r. sprawiła, iż wieś ponownie związana została z Marianowem, tym razem jako siedzibą nie gminy, a gromady. We wszystkich tych układach wieś znajdowała się w obrębie powiatu rawskiego. Administracyjne związanie Raducza ze Skierniewicami nastąpiło w roku 1973, kiedy to zlikwidowano gromady i przywrócono gminę jako podstawową jednostkę podziału terytorialnego. Raducz wszedł wówczas w skład gminy Nowy Kawęczyn, należącej do powiatu skierniewickiego. Aż do roku 1975 Raducz wchodził w skład ówczesnego województwa łódzkiego. Po likwidacji powiatów, w latach 1975-1998 miejscowość należała do województwa skierniewickiego. Od 1 stycznia 1999 r. Raducz pozostając w gminie Nowy Kawęczyn wszedł w skład powiatu skierniewickiego i województwa łódzkiego.

Okolica

Ukształtowanie powierzchni

Raducz leży na terenie równinnym, zaś droga, wzdłuż której stoją domy, łagodnie wznosi się, w miarę oddalania się od rzeki Rawki. Ogólnie wahania wysokości terenu we wsi, i najbliższej okolicy nie przekraczają kilku metrów. Osada położona jest na wysokości ok. 140 m. n.p.m.

Rzeźba terenu w okolicy Raducza reprezentuje typ rzeźby polodowcowej, ukształtowanej przez trzykrotne nasunięcia lądolodów w plejstocenie. Ostatni lądolód czwartorzędowy pozostawił w podłożu pokrywę utworów gliniastych i piaszczysto – żwirowych o miąższości 30 – 100 m.

Roślinność

W okolicy Raducza znajdują się głównie nieużytki porośnięte przez klony, krzewy, rośliny kwiatowe oraz trawy, osty i inne chwasty. Wokół osady rozciągają się też liczne młode, niewielkie kompleksy leśne i zadrzewienia, złożone z sosen, brzóz i robinii akacjowej, porastające odłogi należące do wsi oraz nieużywany poligon wojskowy. Do zachodniego końca osady przylega niewielki las sosnowy. Na wschód od osady rośnie ok. 40-50 letni las sosnowy z domieszką brzozy, zajmujący obszar kilkuset hektarów. W pobliżu Raducza brak jest natomiast dużych, zwartych kompleksów leśnych.

W pobliżu zabudowań znajdują się sady oraz niewielkie obszary uprawne, na których mieszkańcy i wsi letnicy uprawiają warzywa na własne potrzeby.

Od zachodu do wsi przylegają niewielkie bagna, powstałe na miejscu dawnych, jeszcze przedwojennych, stawów hodowlanych oraz na rozlewiskach rzeki Rawki. Są one porośnięte typowymi dla tego ekosystemu roślinami, głównie trzcinami i olchami. Obecnie z powodu obniżania się poziomu wód gruntowych bagna stopniowo wysychają.

We wsi znajduje się także niewielki, zarastający staw oraz leżąca obok niego małą sadzawka, stanowiąca pozostałość po niewielkim jeziorku. Oba te obiekty na wiosnę napełniają się wodą z roztopów i w ciągu lata wysychają zupełnie, przy czym najpierw wysycha sadzawka, zaś woda w stawie utrzymuje się kilka tygodni dłużej.

Równolegle do ulicy stanowiącej oś osady płynął niegdyś niewielki strumień. Obecnie jest on całkowicie wyschnięty i jedynie po bardzo silnych opadach oraz gwałtownych roztopach w potoku tym pojawia się woda. Zdarza się to jednak tylko co kilka lat.

W odległości ok. 0,5 km. od Raducza przepływa rzeka Rawka. Cała ta rzeka oraz jej najbliższa okolica stanowi część Rezerwatu Przyrody Rawka, zaś poniżej Starej Rawy, odległej od Raducza o ok. 3 km. (w linii prostej) Rawka staje się częścią Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. Do rzeki tej dochodziły łąki należące do raduckich chłopów. Łąki te obecnie w większości zarośnięte są przez kępy drzew, głównie olch.

W pobliżu rzeki rośnie także wiele roślin zielnych podlegających ochronie. Należą do nich m.in. bagno zwyczajne, bluszcz, konwalia majowa, marzanka wonna, rosiczka okrągłolistna, storczykowate, turówka wonna, wawrzynek wilczełyko i widłaki.

Dla mieszkańców Raducza a zwłaszcza dla osób spędzających tam lato ważną rolę odgrywa zbieranie grzybów, traktowane z jednej strony jako możliwość urozmaicenia diety, a z drugiej – jako sposób spędzania wolnego czasu. W okolicznych lasach niegdyś licznie występowało kilkanaście gatunków grzybów jadalnych. Dla mieszkańców Raducza do lat 60. stanowiły one ważne źródło pożywienia. Od lat 80. liczba grzybów w raduckich lasach znacząco spadła; niektóre gatunki (np. rydze) praktycznie wyginęły, inne (jak podgrzybki) w niewielkiej liczbie pojawiają się jesienią. Zjawisko to spowodowane jest prawdopodobnie przez nadmierne grzybobrania. Drugim powodem, który mógł wpłynąć na spadek liczby owocników, jest zmniejszenie się poziomu opadów i wynikający z tego niski poziom wilgotności ściółki. Obecnie w lasach masowo występują jedynie gatunki niejadalne, m.in. muchomory, olszówki i inne tzw. betki, jednak i ich liczba spadła w porównaniu ze stanem sprzed kilkudziesięciu lat.

Na poligonie wojskowym do końca lat 80. bardzo licznie występowały pieczarki, jednak na początku następnej dekady gwałtownie i całkowicie wyginęły.

Poligon wojskowy

Na położonym w pobliżu wsi poligonie niedawno jeszcze znajdowały się nietypowe dla tej części Polski stanowiska roślinności stepowej, złożonej z przede wszystkim z różnych gatunków traw, o ponadto porostów, krzewinek, wrzosów, i roślin kwiatowych, oraz występujących z rzadku krzewów, głównie żarnowców i jałowców. Obecnie jednak z powodu nieużywania przez wojsko oraz zaprzestania przez miejscową ludność hodowli, i co za tym idzie, wypasu bydła na poligonie, teren ten zarósł młodym lasem sosnowo-brzozowym i zasięg poprzedniego typu roślinności został znacznie ograniczony. Brak wysokiej roślinności i równa powierzchnia umożliwiały w okresie przedwojennym lądowania samolotów wojskowych z lotniska w Nowego Miasta nad Pilicą, które kilkakrotnie przylatywały do Raducza na manewry.

Na poligonie raduckim na początku lat 60. nakręcono część scen serialu telewizyjnego pt. Czterej pancerni i pies. oraz filmów ''Kazimierz Wielki'' (lata 70.) i ''Zamach stanu'' (lata 80.). Raducki poligon wojskowy, mimo iż wskutek reformy rolnej jego obszar po wojnie został zmniejszony (wcześniej zajmował obszar blisko 1,500 ha), otacza wieś ze wszystkich niemal stron. Właściwie to cała wschodnia część wsi wcina się szerokim na 300 m. klinem w teren poligonu. Teoretycznie obszar ten stanowił do niedawna teren wojskowy, na którym znajdowały się tabliczki z napisem Teren wojskowy wstęp wzbroniony. Tabliczki te były ignorowane przez miejscową ludność, dla której obszar ten, gdy nie odbywały się ćwiczenia wojskowe, był miejscem zbierania grzybów i wypasu bydła. Także podróż do odległego o 5 km parafialnego kościoła w Babsku wymagała przejechania przez teren poligonu, gdyż alternatywą była podróż okrężną drogą liczącą ok. 15 km. To wszystko powodowało, iż wojsko nie egzekwowało zakazu wstępu na poligon, z wyjątkiem sytuacji, gdy odbywały się na nim ćwiczenia. Do czasu położenia asfaltu na drodze dojazdowej do Raducza na poligonie tym odbywały się także manewry z udziałem czołgów. Obecnie poligon nie spełnia funkcji związanych z wojskowością; większa część jego obszaru została przekazana Lasom Państwowym. Jedynie niewielki fragment tego dużego obszaru, dość odległy od Raducza, wykorzystywany jest niekiedy m.in. przez BOR i Policję.

Problem śmieci

Na całym położonym w okolicy Raducza terenie, a zwłaszcza w lasach i na poligonie, problemem są śmieci, wyrzucane przez ludzi, zarówno stałych mieszkańców osady, jak i letników, ale przede wszystkim przez osoby specjalnie w tym celu przyjeżdżające z okolicznych miejscowości. Śmieciami są zarówno pojedyncze przedmioty, typu plastikowe torby, butelki czy puszki po napojach, jak i całe worki foliowe wypełnione odpadami, gruz czy pozostawiony sprzęt AGD i RTV. Przedmioty owe porozrzucane są po całej okolicy, ponadto w kilku miejscach istnieją małe, nielegalne składowiska odpadów. Wprowadzane zakazy i likwidacje dzikich wysypisk prowadzone przez władze gminy nie przynoszą efektów. Na ten stan rzeczy ma wpływ brak puszek na śmieci u większości letników z Raducza i okolic, oraz konieczność płacenia za wywóz śmieci u stałych mieszkańców, mających stosowne pojemniki.

Fauna

W lasach i zagajnikach w okolicy Raducza żyją sarny, zające, lisy, dzikie świnie, jeże, ryjówki (m.in. rzęsorek rzeczek – występujący w pobliżu Rawki) i inne drobniejsze ssaki. Z rzadko występują dzikie króliki, borsuki, jenoty i kuny oraz łasice. W latach 80. w pobliżu Rawki osiedlono także bobry, które w ostatnich czasach dość znacznie się rozmnożyły. W pobliżu rzeki pojawiają się także piżmaki. Sporadycznie w pobliżu wsi spotkać można także łosie i jelenie. Licznie występują nietoperze.

Z ptaków spotkać można spotkać ok. 100 gatunków, m.in. bażanty, kuropatwy, kukułki, dzięcioły i liczne gatunki ptaków śpiewających, a z ptaków drapieżnych – sokoły i sowy. W pobliżu rzeki – także dzikie kaczki, dzikie gęsi, czasem też łabędzie oraz inne ptactwo wodne. Na przyległych do Rawki łąkach – m.in. bociany (głównie białe, z rzadka także i czarne) oraz żurawie.

Ponadto w pobliżu wsi żyją liczne gady (jaszczurki, zaskrońce) oraz płazy ( głównie żaby i ropuchy). Te ostatnie szczególnie licznie występują na bagnach i nieopodal rzeki, a także w stawie i sadzawce, przynajmniej dopóki zbiorniki te nie wyschną, co następuje zwykle w lipcu – sierpniu, zależnie od temperatury i poziomu opadów. W pobliskiej Rawce żyje wiele gatunków ryb, a także raki oraz ślimaki.

W całej okolicy Raducza żyją także liczne gatunki owadów: motyli, błonówek, żuków i chrząszczy, a na terenach wilgotnych – także ważek i jętek. Najwięcej gatunków owadów (ponad 650) żyje w pobliżu Rawki.

Niektóre z gatunków zwierząt, występujących w okolicy Raducza mają niekorzystny wpływ na komfort życia ludzi. Spośród tych gatunków wyróżniają się owady: w pobliżu bagien, zwłaszcza w latach z dużymi opadami życie mieszkańcom uprzykrzają komary, ponadto co kilka lat następuje masowy wylęg os. Także raz na parę lat w lasach masowo pojawiają się kleszcze. Dzięki zaprzestaniu hodowli zwierząt gospodarskich w ostatnich latach we wsi nie ma gzów, a także znacząco spadła liczba much, niegdyś bardzo licznie występujących.

Pozostałe informacje

Opieka duszpasterska

Wg podziału administracyjnego Kościoła katolickiego Raducz należy do parafii św. Antoniego Padewskiego w Babsku, wchodzącej w skład dekanatu Lubochnia. We wsi nie ma kościoła, jest jedynie duży krzyż z kapliczką przydrożną, przy której niekiedy, z okazji niektórych świąt odprawiane są nabożeństwa przez księdza z Babska. Świątynią parafialną mieszkańców Raducza jest kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w oddalonym o ok. 4,5 km. Babsku, jednak z powodu złego stanu drogi gruntowej prowadzącej do tej miejscowości, ludność wsi, a zwłaszcza letnicy, korzysta często z kościoła w Starej Rawie, także oddalonego o 4-5 km.

Atrakcje

W Raduczu nie ma atrakcji w dosłownym rozumieniu tego słowa. Jedynymi atrakcjami dostępnymi w wsi jest czynny i bierny odpoczynek na świeżym powietrzu. W pobliżu osady istnieje dzikie kąpielisko na Rawce, ponadto żyjące w rzece tej liczne gatunki ryb umożliwiają wędkowanie. W sąsiednim Nowym Dworze znajduje się lokal gastronomiczny; w miejscowości tej w okresie letnim nieregularnie odbywają się też dyskoteki.

Raducz nie posiada obecnie sklepu, najbliższe takie obiekty znajdują się w Nowym Dworze. Po większe zakupy zarówno miejscowi jak letnicy udają się do Skierniewic i – rzadziej – do Rawy Mazowieckiej.

We wsi znajduje się przystanek autobusowy; średnio 3-4 razy dziennie zatrzymują się na nim pojazdy PKS, jednak kursują one tylko do Rawy Mazowieckiej i Skierniewic; dalsza podróż wymaga przesiadek.

Koncepcje budowy lotniska

Nazwa Raducza pojawiła się w związku z planowaną budową nowego lotniska międzynarodowego w Babsku, który proponowany był w 2003 r. jako jedna z siedmiu możliwych lokalizacji tej inwestycji. Według tego pomysłu lotnisko miałoby powstać na dotychczasowych gruntach rolnych oraz nieużytkach a także na nieużywanym poligonie wojskowym, w odległości ok. 0,5-1 km od wsi. Propozycja ta oceniona była wstępnie na 3-4 miejscu (na równi z Sochaczewem, za Modlinem i Mszczonowem). Taka ocena oznacza, iż koncepcja powstania lotniska w Babsku została praktycznie odrzucona, choć politycy z Łodzi i województwa nadal podejmują starania w tej sprawie, jako że formalna decyzja dotycząca miejsca budowy jeszcze nie zapadła.
W 2006 r. pojawiła się nowa nadzieja na powstanie portu lotniczego w pobliżu Raducza, a to za sprawą rządu hiszpańskiego, który przeznaczył 550.000 euro na wykonanie nowych analiz dotyczących lokalizacji lotniska (poprzednie analizy preferowały Modlin). Nowa koncepcja budowy zakładała zbliżenie terenu portu lotniczego do wsi. Obecnie (2008 r.) lokalizacja lotniska w Raduczu wydaje się mało prawdopodobna.

Perspektywa powstania więzienia

W 2008 r. władze Skierniewic zaproponowały, by na terenie dawnej jednostki wojskowej powstał zakład karny. Ostateczna decyzja w tej sprawie jeszcze nie zapadła, jednak trwają konsultacje pomiędzy okręgowym Inspektoratem Służby Więziennej w Łodzi, lokalnymi władzami oraz Biurem Ochrony Rządu, które jest obecnie właścicielem dawnej jednostki wojskowej.

Zobacz też

• sąsiednie wsie: Babsk, Julianów Raducki, Nowy Dwór, Psary, Nowy Kawęczyn, Stara Rawa, Jeruzal, Kurzeszyn i Doleck
• jednostki podziału terytorialnego, w obrębie których znajduje się Raducz: gminę Nowy Kawęczyn oraz powiat skierniewicki.
• oddalony o ok. 3,5 km. od Raducza Rezerwat Przyrody Babsk
• parafia św. Antoniego Padewskiego w Babsku i kościół św. Antoniego Padewskiego
• rzeka Rawka.