Zbąszynek

Zbąszynek (do 1945 niem. Neu Bentschen) to miasto w woj. lubuskim, w powiecie świebodzińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Zbąszynek. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. zielonogórskiego. Według danych z 31 grudnia 2008 miasto liczyło 5073 mieszkańców.

Historia

Zbąszynek powstał w latach 1923-1939 jako Neu Bentschen (Nowy Zbąszyń), niemiecka osada i placówka celna, przy stacji granicznej. Lokalizacja nie obyła się bez trudności, gdyż pierwotna koncepcja budowy stacji w okolicy Dąbrówki Wielkopolskiej została zmieniona na skutek problemów z wykupem gruntów pod zabudowę. Ostatecznie osadę wybudowano na polach wsi Kosieczyn. W okresie międzywojennym stworzono dużą i nowoczesną infrastrukturę kolejową oraz kolonię wg koncepcji miasta-ogrodu (projektantem był Friedrich Veil). Neu Bentschen w tym okresie zamieszkiwali w przeważającej większości Niemcy pracujący na kolei. W osadzie istniały dwa kościoły (wzniesione w 1929 roku w stylu charakterystycznym dla okresu międzywojennego, drukarnia należąca do Carla Albrechta, dom kultury (Deutsches Haus), szkoła, poczta oraz bank. Administracyjnie kolonia należała do powiatu międzyrzeckiego.

W okresie II wojny światowej istniały w mieście obozy pracy przymusowej, w których pracowały (w różnych okresach)oddziały robocze złożone jeńców sowieckich, francuskich, włoskich a także Żydzi z łódzkiego Getta. W wyniku fatalnych warunków wielu z przymusowych robotników zmarło z wycieńczenia oraz chorób. Robotnicy przymusowi pracowali głównie przy rozbudowie infrastruktury kolejowej i jej dostosowaniu do obsługi transportów wojennych. Często dochodziło w trakcie tych prac do aktów sabotażu bezlitośnie karanego przez Niemców.

Do ciekawostek można zaliczyć, że przez stację przejeżdżały takie osoby jak Adolf Hitler (podczas wojny), Józef Stalin (na konferencję w Poczdamie) i Kim Ir Sen (w latach 80).

W styczniu 1945 roku mieszkańcy Neu Bentschen i okolicznych wsi ewakuowali się koleją za Odrę. O miasto nie toczyły się walki więc pozostało niezniszczone (w znikomym stopniu dosięgły go dewastacje oraz szabrownicy) i mogło stanowić jeden z etapów w akcji repatriacyjnej. Od 1945 roku pod przejściową nazwą Nowy Zbąszyń już w Polsce, uzyskał prawa miejskie. W latach 1945-1989 dominującą rolę w mieście odgrywała kolej będąc głównym pracodawcą i przyczyniając się do wszechstronnego rozwoju infrastruktury miejskiej. W tamtym okresie Zbąszynek był jednym z ważniejszych węzłów kolejowych na trasie Berlin-Warszawa.

Obecnie największym zakładem w okolicy jest grupa Swedwood należąca do koncernu IKEA i szereg zakładów kooperujących. W pobliżu znajduje się rezerwat leśny Kręcki Łęg (pow. 65 ha) oraz wioski Chlastawa z zabytkowym drewnianym kościołem z 1637 roku, Kosieczyn z drewnianym kościołem (wg. najnowszych badań dendrochronologicznych jednym z najstarszych w kraju) datowanym na ok. 1406 rok i dworem z XVII-XVIII wieku oraz Dąbrówka Wielkopolska znana z walki o polskość w okresie międzywojennym i działalności Związku Polaków w Niemczech.

Zabytki

• Dworzec kolejowy z 1923 r.
• Kościół parafialny pw. Macierzyństwa Najświętszej Maryi Panny z 1928 r.
• Kościół filialny pw. św. Apostołów Piotra i Pawła z 1929 r.
• Urząd Miasta i Gminy z 1930 r.
• Dom kultury w stylu modernistycznym

Transport

Ważny węzeł kolejowy. Linie kolejowe, łączą Zbąszynek bezpośrednio z wieloma miastami:

• Zbąszynek-Poznań-Warszawa,
• Zbąszynek-Poznań-Bydgoszcz-Gdynia,
• Zbąszynek-Świebodzin-Rzepin-Frankfurt nad Odrą-Berlin,
• Zbąszynek-Sulechów-Zielona Góra-Głogów,
• Zbąszynek-Zbąszyń-Wolsztyn-Leszno,
• Zbąszynek-Międzyrzecz-Skwierzyna-Gorzów Wielkopolski-Kostrzyn nad Odrą.

W pobliżu miasta przebiega droga wojewódzka nr 302 do Nowego Tomyśla.

Kultura

• Miasto należy do Regionu Kozła kultywującego tradycje ludowe.
• Dom Kultury Kolejarz,
• Kino Muza,
• Biblioteka Miejska w Zbąszynku.

Oświata

• Przedszkole pod Muchomorkiem
• Szkoła Podstawowa w Zbąszynku
• I Gimnazjum w Zbąszynku
• Zespół Szkół Technicznych im. Jana Pawła II w Zbąszynku

Sport

• MKS Syrena Zbąszynek - sekcja piłki nożnej,
• Semafor Zbąszynek - sekcja piłki nożnej, siatkówki, strzelecka i wędkarska,
• Targed Zbąszynek - sekcja piłki siatkowej i sekcja brydża sportowego,
• UKS Junior - sekcja piłki nożnej.

Znane osoby związane ze Zbąszynkiem

• Ze Zbąszynka pochodzi aktor Jakub Mazurek, który zagrał m.in. Sprawiedliwi (serial telewizyjny), Hotel 52, Czas honoru.
• Ze Zbąszynka pochodzi również zwyciężczyni pierwszej edycji programu Top Model. Zostań modelką - Paulina Papierska.