Zielona Góra

Zielona Góra (łac. Thalloris, Prasia Elysiorum, Viridis mons, niem. Grünberg in Schlesien, czes. Zelená Hora) – miasto na prawach powiatu w zachodniej Polsce, siedziba organów samorządu województwa, Zarządu Województwa Lubuskiego i Sejmiku Województwa Lubuskiego oraz jednostek im podporządkowanych, biskupa diecezji zielonogórsko-gorzowskiej, starosty powiatu zielonogórskiego oraz władz gminy wiejskiej Zielona Góra. Razem z Sulechowem i Nową Solą tworzy tzw. Lubuskie Trójmiasto.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 117 699 mieszkańców.

Do lat 90. XX wieku odbywały się tu: międzynarodowy festiwal muzyczny (Festiwal Piosenki Radzieckiej, reaktywowany od 2008 jako Festiwal Piosenki Rosyjskiej) oraz Biennale Sztuki Nowej. W pobliżu miasta znajduje się port rzeczny oraz lotniczy.

Położenie

Zielona Góra jest położona w zachodniej Polsce, na zboczu doliny rzeki Odry w miejscu gdzie przecina ona pasmo wzgórz znane jako Wał Zielonogórski. Geograficznie znajduje się terenie podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie. Od północnego zachodu miasto graniczy z Niecką Płotowską, a od północnego wschodu z Niecką Chynowską.

Miejscowość historycznie oraz kulturowo jest częścią Dolnego Śląska (leżąc na jego północnym skraju). W latach 1950-1998 miasto było stolicą województwa zielonogórskiego.

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 58,34 km².

Według danych z 2002 roku, obszar Zielonej Góry wynosi 5832 ha, w tym 2686 ha zajmują lasy. Niezalesiony obszar miasta jest niemal w całości zabudowany. Obecnie miasto rozrasta się poza granice administracyjne, intensywna zabudowa wielorodzinna dociera do Przylepu i Łężycy. Miasto stara się o powiększenie granic miasta i włączenie części gminy Zielona Góra.

Historia miasta

Początki miasta

Założona jako miasto przez przybyszów z zachodniej części Europy – głównie Flandrii i Niemiec, którzy jednak najprawdopodobniej nazwali miasto tak, jak nazywała się istniejąca już tu (obecna ulica Podgórna, u podnóża wzgórza Winnego/Ceglanego/Zielonego) polska wioska: Zielona Góra. Osada ta leżała nad wartkim wówczas i wydajnym strumieniem Złota Łącza, który przez następne stulecia był źródłem wody i energii dla mieszkańców i funkcjonującego tu przemysłu. Zielona Góra prawa miejskie otrzymała w 1323 (aczkolwiek kroniki mówią jedynie, iż otrzymała prawa miejskie zaraz po Kożuchowie, leżącym w obecnym powiecie nowosolskim). Pierwszą znaną mapą, na której pojawiła się nazwa Grunberg jest mapa Śląska autorstwa Martina Helwiga z 1561.

Do roku 1945

Miasto przez niemal całą swoją historię związane było z Dolnym Śląskiem, a konkretniej Księstwem Głogowskim. Od XIII wieku powoli zaczyna się proces depolonizacji. Wraz z całym Dolnym Śląskiem przechodzi w ręce najpierw czeskie, a potem niemieckie. Co ważne: Zielona Góra nigdy nie wchodziła w skład historycznej krainy ziemi lubuskiej ze stolicą w obecnie niemieckim Lebus (Lubusz).

Gród posiadał fortyfikacje i zamek (najprawdopodobniej jednak drewniany, stąd nie pozostał po nim żaden ślad, wskazówką jest m.in. stara nazwa ulicy Zamkowej nieopodal centrum miasta) – przedstawiał on jednak nikłą wartość strategiczną i najprawdopodobniej z rozkazu wizytującego te ziemie Jana Luksemburczyka został zburzony.

W XVI i XVII wieku Zielona Góra była silnym ośrodkiem ruchu kalwińskiego. Z miasta wywodzili się teolog Abraham Scultetus i matematyk Bartłomiej Pitiscus.

Przed II wojną światową Zielona Góra liczyła 26,1 tys. mieszkańców. Była dużym ośrodkiem przemysłowym oraz znacznym węzłem kolejowym.

Ślady słowiańskie

Z przekazów z XVII i XVIII wieku wiadomo, że ludność okoliczna ciągle jeszcze nosiła polsko brzmiące imiona i nazwiska, ale tylko jej część władała mową przodków.

Okres powojenny

Zielona Góra wyszła praktycznie nie zniszczona w trakcie II wojny światowej (do nacierającej Armii Czerwonej wyszedł ówczesny proboszcz, ks. Georg Gottwald i poinformował, że miasto nie zamierza się bronić). Po wojnie przeszła pod administrację polską stając się początkowo częścią województwa poznańskiego. Dotychczasowych mieszkańców miasta wysiedlono do Niemiec – Zielona Góra zasiedlana była jeszcze do końca lat 70. XX wieku, głównie przez repatriantów z Kresów Wschodnich oraz przybyszów z pobliskiej Wielkopolski. W 1950 roku władze zadecydowały o utworzeniu w Zielonej Górze stolicy nowego województwa.

Od tego momentu zaczyna się okres szybkiej kariery miasta, które wyrasta na ważny ośrodek kulturalny, turystyczny, uniwersytecki i przemysłowy. Liczba mieszkańców wzrosła 5-krotnie. Na początku lat 60. XX wieku założono Wyższą Szkołę Inżynierską, która następnie przemianowana została na Politechnikę Zielonogórską. Wkrótce na bazie Studium Nauczycielskiego powstaje Wyższa Szkoła Pedagogiczna. W 2001 politechnika i WSP połączyły się, tworząc Uniwersytet Zielonogórski. Od 1965 do 1989 w Zielonej Górze odbywał się Festiwal Piosenki Radzieckiej. W 1998 miasto stało się siedzibą władz samorządowych utworzonego wówczas woj. lubuskiego.

30 maja 1960 miały miejsce pierwsze po wojnie na tak dużą skalę masowe protesty przeciwko władzy komunistycznej. Uczestniczyło w nich 5 tys. zielonogórzan. Był to sprzeciw mieszkańców wobec nakazu konfiskaty domu katolickiego. Protesty te nazwano wydarzeniami zielonogórskimi.

Patron miasta

Patronem Zielonej Góry jest św. Urban I, Papież i męczennik, który w tradycji chrześcijańskiej uznawany jest za patrona winiarzy, ogrodników, winnej latorośli oraz dobrych urodzajów. 24 listopada 2009 roku Rada Miasta przyjęła oświadczenie woli w którym wyraziła chęć przyjęcia św. Urbana I patronem Zielonej Góry zwracając się z prośbą do władz kościelnych – ks. bpa Stefana Regmunta – o uznanie przez Stolicę Apostolską św. Urbana I Patronem Miasta Zielona Góra. Wybór ten został potwierdzony uchwałą Rady Miasta w dniu 31 sierpnia 2010 roku. Wcześniej, bo 22 czerwca 2010 roku watykańska Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów wydała dekret, którym zatwierdziła św. Urbana I Patronem Zielonej Góry. Uroczyste przyjęcie patronatu odbyło się na specjalnie zwołanej sesji Rady Miasta w niedzielę 5 września 2010 roku. Tego samego dnia na Starym Rynku podczas obchodów Dni Zielonej Góry - Winobrania nastąpiło publiczne ogłoszenie patronatu św. Urbana I nad Zieloną Górą.

Architektura

Zabytki

Zielona Góra jest miastem zabytkowym, z racji niewielkich zniszczeń wojennych pozostała tutaj cała przedwojenna zabudowa miejska. Szczególne walory estetyczne posiada Stare Miasto oraz przedwojenne wille wzdłuż alei Niepodległości, reprezentacyjnego pasażu miasta. Znajduje się tu też wiele budynków o unikalnej architekturze berlińskich architektów, jak np. teatr zaprojektowany przez Oskara Kaufmanna. Oprócz pięknych niewielkich kamienic w najstarszej części miasta, jest tu też wiele budynków postindustrialnych dostosowanych do nowych funkcji, np. lofty w okolicach ulicy Fabrycznej czy część budynków Fabryki Wełny zaadaptowane na centrum handlowe. Centrum miasta jest obecnie rewitalizowane.

• Konkatedra pw. św. Jadwigi jest najstarszym zabytkiem architektonicznym w mieście. Kościół halowy datowany na 2. połowę XII wieku.

• Kościół pw. Najświętszej Marii Panny, zwany kaplicą na winnicy. Zbudowany w pierwszej połowie XIV wieku w dowód wdzięczności przez ocalałych Zielonej Góry od panującej w 1314 roku zarazy.

• Ratusz i Stary Rynek – rynek stanowi centralny punkt miasta od XIV wieku do dziś. Był przez stulecia głównym placem handlowym, przez który przebiegał też główny trakt komunikacyjny. Ratusz, w swej głównej części z wieżą powstał w XV wieku, co pokazuje odsłonięta spod tynku wnęka po fasadzie. Ciekawostką jest fakt, iż ratuszowa wieża w wyniku błędów konstrukcyjnych została lekko pochylona od pionu.

• Wieża Łaziebna jest pozostałością po średniowiecznym systemie obwarowań miejskich. Jej nazwa wzięła się od położonej w pobliżu łaźni miejskiej. Bywa również nazywana – Wieżą Głodową w wyniku zburzenia oryginalnej Wieży Głodowej, która stała kilkadziesiąt metrów dalej W czasach średniowiecznych wieża służyła jako więzienie.

• Kościół pw. MB Częstochowskiej – zbudowany w XVIII wieku jako zbór ewangelicki. Wieżę dostawiono kilkanaście lat później. Znajdują się w nim m.in. barokowy ołtarz główny, kamienna rokokowa chrzcielnica oraz szereg rzeźbionych płyt epitafijnych.

• Kościół pw. Najświętszego Zbawiciela – zbudowany 1915-1917 dla parafii ewangelicko – augsburskiej. W 1946 przejęty przez katolików. Z racji znakomitej akustyki w świątyni odbywają się koncerty. W 1926 roku wykonano tu słynne wówczas oratorium "Quo vadis" Feliksa Nowowiejskiego z udziałem kompozytora.

• Gmach teatru – modernistyczny gmach Teatru Lubuskiego (dawniej: Teatru Operowego – Hali Miejskiej) znajduje się przy al. Niepodległości, w pobliżu jej skrzyżowania z ul. Kupiecką. Powstał w 1931 roku według projektu Oskara Kaufmanna, był obiektem wielofunkcyjnym, przystosowanym do wystawiania dzieł zarówno dramatycznych, muzycznych, baletowych, filmów, a przede wszystkim oper. Dziś mieści się tu Teatr Lubuski.

• Park Winny i Palmiarnia – Palmiarnia powstała w 1961 roku dostawiona do domku winiarskiego. Mieści się w niej restauracja z salami konsumpcyjnymi pośród tropikalnej roślinności. W otoczeniu Palmiarni znajduje się odtworzona winnica, nawiązująca do dawnych rozległych plantacji, pokrywających wszystkie stoki podmiejskie.

• Kolej szprotawska ("Kleinbahn Grünberg–Sprottau") – niepaństwowa linia kolejowa wytyczona pomiędzy dwoma przemysłowymi miastami Dolnego Śląska: Zieloną Górą i Szprotawą. Od II poł. lat 40 XX w. nie funkcjonuje, w większości rozebrana.

Zieleń miejska

• Park Piastowski – jeden z największych parków w Zielonej Górze; występują w nim liczne pomniki przyrody, a bliski kontakt z lasem powoduje, że jest zamieszkiwany przez wiewiórki.
• Park Świętej Trójcy – teren byłego cmentarza niemieckiego; znajduje się w centrum miasta, wśród wielu współczesnych bloków mieszkalnych;
• Park Tysiąclecia – teren byłego cmentarza niemieckiego z pozostałością po dawnym krematorium oraz nielicznymi pomnikami; wydzielony plac zabaw oraz skate park.
• Park Winny – położony na wzgórzu park z rosnącą w nim winną latoroślą; na jego terenie znajduje się wiele pomników oraz Palmiarnia Zielonogórska – jeden z symboli miasta.
• Park Sowińskiego – położony w centralnej części Zielonej Góry; znajdują się w nim liczne pomniki przyrody oraz kapliczka.
• Park Dunikowskiego – leśny park na przedłużeniu ulicy Dunikowskiego, stanowi łącznik pomiędzy osiedlami Przyjaźni i Malarzy, a Cegielnią. Urozmaicona rzeźba terenu i bogactwo drzew tworzą wyjątkową bazę spacerową z trasami dla pieszych i rowerów. Przed 1945 rokiem otoczony winnicami.
• Park Gierymskich – areał leśny otoczony ze wszystkich stron zabudową, położony na wzgórzu. Łączy osiedle Przyjaźni z sąsiadującym Osiedlem Malarzy. Prawdopodobnie dawniej stanowił część parku angielskiego rezydencji położonych przy obecnym domu Pogotowia Opiekuńczego.
• Park Poetów – przedwojenny teren parkowy, porastający teren po dawnej kopalni gliny przy końcu ul. Wazów. Znajdują się tu trzy stawy: Dziady, Glinianki (oba przy ul. Szafrana) oraz Szmaragdowy (przy. ul. Akademickiej) w pobliżu wąwozu. Al. Poetów jest pozostałością dawnego szlaku spacerowego.

Kultura

Kultura w Zielonej Górze to przede wszystkim Winobranie na początku września – duża impreza plenerowa, podczas której centrum miasta zapełnia się mieszkańcami i turystami. Ponadto w mieście działa filharmonia, teatr i kilka klubów muzycznych bądź kabaretowych. Na widzów czekają 3 kina (w tym jedno multikino) i 5 muzeów. W mieście odbywa się kilka festiwali muzycznych i kulturalnych. m.in. Dni Kultury Żydowskiej, Festiwal Folkloru. Nowe imprezy to m.in. Festiwal Kabaretu, Festiwal Filmowy KinoPozaKinem Filmowa Góra, Festiwal Rock Nocą, Festiwal Jazzowy Róże Jazz Festiwal i Quest Europe. Przy Al. Niepodległości znajduje się od 1965 roku Biuro Wystaw Artystycznych, w którym odbywają się wystawy polskiej sztuki współczesnej, koncerty i przeglądy. W działającym od 1996 roku Klubie Muzycznym "4 Róże dla Lucienne" przez cały rok można uczestniczyć w koncertach bluesowych, jazzowych, rockowych i folkowych. Organizowane też tam są wystawy, pokazy filmowe, przedstawienia teatralne i kabaretowe, slamy poetyckie, biesiady i inne formy działań artystycznych.

Teatry, filharmonia

Pierwszy teatr miejski i operowy w Hali miejskiej otwarto w 1931 roku operą "Madame Butterfly". Autorem projektu budynku był ceniony architekt budynków scenicznych, działający głównie w Berlinie – Oskar Kaufmann, twórca m.in. Volksbühne, Renaissance-Theater. Gmach mieścił wielofunkcyjną scenę, przystosowaną do wystawiania dzieł zarówno dramatycznych, muzycznych, baletowych, a także oper i wyświetlania filmów. Po II wojnie światowej zaniechano wystawiania oper w mieście, natomiast mocno rozwinął się teatr miejski, miasto dorobiło się stałego zespołu (przed wojną teatr działał na zasadzie impresariatu). Po roku 1990 zamknięto scenę lalkową.

W mieście działa ponadto Filharmonia Zielonogórska oraz towarzystwo śpiewacze Cantores Viridimontani, organizujące koncerty muzyki dawnej, m.in. barokowej, w tutejszych kościołach.

• Amfiteatr im. Anny German
• Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego w Zielonej Górze posiada 3 sceny:
  • przy ul. Niepodległości (3 sale oraz Scena w Podwórku)
  • przy ul. Fabrycznej (Scena na Strychu)
  • przy ul. Moniuszki (Stara Winiarnia).
• Filharmonia Zielonogórska
• Cantores Viridimontani

Muzea i galerie

Miasto posiada kilka muzeów i galerii, rozlokowanych częściowo w centrum miasta oraz w podmiejskich dworach i pałacach.

• Muzeum Ziemi Lubuskiej na który składają się
  • Muzeum Miasta Zielona Góra
  • Muzeum Dawnych Tortur
  • Muzeum Wina
• Muzeum Etnograficzne w podzielonogórskiej Ochli
• Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Świdnicy k. Zielonej Góry
• Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie pod Zieloną Górą
• Biuro Wystaw Artystycznych – Biuro Wystaw Artystycznych jest galerią sztuki współczesnej, magazynuje również kolekcję Lubuskiej Zachęty Sztuk Pięknych
• Muzeum Lalek w Zielonej Górze przy Teatrze Lubuskim.
• Muzeum Książki Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze przy Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. C. Norwida.

Inne miejsca to Galeria PWW (ul. Wrocławska), Galeria u Jadźki (ul. Żeromskiego), Galeria ZPAP (Rynek), Salon Sztuki Dawnej (ul . Moniuszki).

Kina

• Kino Newa – studyjne kino zlokalizowane niedaleko Dworca kolejowego PKP, przy ul. K. Wielkiego 21. Widownia na 215 osób. Kino wyświetla filmy niekomercyjne. Uruchomione w latach sześćdziesiątych XX wieku.
• Kino Nysa – najstarsze kino Zielonej Góry, uruchomione w 1925 roku, które wyświetla filmy nieprzerwanie do dziś, posiada widownie z balkonem, łącznie na 305 osób. Kino mieści się na starym mieście na przeciw Teatru Lubuskiego przy al. Niepodległości.
• Cinema City – 9 sal, 1305 miejsc. Kino mieści się w centrum handlowym Focus Park. Otwarte 17 października 2008 roku.

Imprezy cykliczne

Przed laty miasto było gospodarzem międzynarodowego festiwalu piosenki radzieckiej, odbyło się 26 jego edycji. Od 2008 reaktywowano go jako Festiwal Piosenki Rosyjskiej. Dzisiaj odbywające się imprezy cykliczne to:

• Międzynarodowe Spotkania Muzyczne "Wschód – Zachód" (marzec-kwiecień)
• Festiwal im. Anny German "Tańczące Eurydyki" (maj)
• Festiwal Piosenki Rosyjskiej
• Ogólnopolski festiwal Pokój i Dobro (zawieszony)
• Międzynarodowy Festiwal Folkloru (co dwa lata, wrzesień)
• Międzynarodowy Dziecięcy Festiwal Folkloru (co dwa lata, wymiennie z Festiwalem Folkloru, w sierpniu)
• Lato Muz Wszelakich (lipiec, sierpień)
• Winobranie (wrzesień)
• Festiwal Kabaretu (grudzień)
• Międzynarodowy Festiwal Rockowy "Rock Nocą" (eliminacje trwają od listopada do maja)
• Festiwal Filmowy KinoPozaKinem Filmowa Góra (lipiec sierpień)
• Festiwal Jazzowy Róże Jazz Festiwal (lipiec-sierpień)
• Ogólnopolski Festiwal Piosenki Dziecięcej i Młodzieżowej FUMA

Winobranie

Zielona Góra znana jest jako polska stolica wina. Jest to jedyne miasto w Polsce o bogatych tradycjach winiarskich, które dziś żyją w historii i kulturze, a w przeszłości obecne były w gospodarce i krajobrazie przestrzennym.

Pierwsza wzmianka o hodowanych w Winnym Grodzie winogronach pochodzi z 1314 roku. Wiadomo też, że początkowo winną latorośl uprawiali zakonnicy. Dopiero za ich przykładem winnice zaczęli zakładać w swych włościach możnowładcy, a długo po nich zwykli mieszkańcy. I choć przypuszczać należy, ze tradycja obchodów winobrania jest tak długa, jak uprawa winogron, dopiero gdy winnice założyły zielonogórskie rodziny, świętować zaczęto hucznie i barwnie.

Oficjalnym miejskim świętem Winobranie stało się w roku 1852, co urzędowo ogłosił magistrat. Co roku turystów po Zielonej Górze oprowadza bóg wina Bachus wraz ze swoją świtą. Przyjezdni goście mogą napić się miejscowego trunku, posłuchać muzyki, a także udać się na jedno z teatralnych przedstawień w czasie Winobraniowych Spotkań Teatralnych. Ponadto co roku odbywa się Winobraniowy Turniej Żużlowy, zloty motocyklistów oraz bębniarzy. W czasie zielonogórskiego święta do miasta przybywają artyści z całego świata, a także gwiazdy estrady.

Życie studenckie

W Zielonej Górze studiuje 25. tys. studentów. To właśnie w tutejszych klubach studenckich, takich jak Gęba, powstał w latach 90. fenomen kabaretów (Zielonogórskie Zagłębie Kabaretowe). Dziś takie kluby są w większości zamknięte (Karton, Zatem, Highlander). Największą imprezą są organizowane corocznie w maju Bachanalia, ściągające na plenerowe imprezy muzyczne nawet 5 tysięcy osób. Życie studenckie toczy się praktycznie tylko w klubach studenckich (Gęba, U Ojca, Studencka) na terenie kampusów uczelnianych, popularny jest też klub 4 Róże, Kotłownia, Straszny Dwór, Studio. Ongiś ponadto działał aktywny kulturalnie skłot Awaria, zrzeszający tutejszą scenę alternatywną i organizujący liczne koncerty ska, oi i punk.

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze jest jedną z dwóch publicznych bibliotek wojewódzkich w woj. lubuskim. Obecną siedzibę placówki oddano do użytku w 1975 roku. Biblioteka posiada wiele filii i oddziałów na terenie miasta. Odbywają się w niej liczne wystawy oraz spotkania autorskie z pisarzami (w ramach tzw. "Czwartków Lubuskich"), a osoby, które ją odwiedziły to m.in. ks. Jan Twardowski, William Wharton, Jonathan Carroll i Tadeusz Różewicz. Biblioteka Wojewódzka ma również swoją oficynę wydawniczą – "Pro Libris". Zarejestrowana w 2003 roku liczba czytelników wyniosła prawie 32 tys. osób. Średnio jeden czytelnik wypożycza 17 książek rocznie.

Zobacz też: Filharmonia Zielonogórska, Lubuski Teatr im. Leona Kruczkowskiego, Muzeum Ziemi Lubuskiej, Muzeum Etnograficzne, Biuro Wystaw Artystycznych, Big Band Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielonogórskie Zagłębie Kabaretowe, Amfiteatr im. Anny German

Środowisko naturalne

Ukształtowanie terenu

Wokół miasta rozciągają się morenowe, glacitektoniczne wzgórza o powierzchni 240 km² w formie Wału Zielonogórskiego. Część pasma tych wzniesień przy granicy miasta nosi miano Wzgórz Piastowskich, ponadto do tych wzniesień zalicza się również Góra Braniborska wraz z wieżą oraz pasmo niższych wzniesień przy ul. Akademickiej we wschodniej części miasta.

Miasto rozlokowane jest na wielu wzgórzach:

• Góra Braniborska (Hirtenberg – Góra Pasterska), 202 m n.p.m. – jedno z najwyższych wzniesień w mieście. Nazwa Hirtenberg występuje w księgach miejskich z 1722 roku. Na szczycie w latach 1859-1860 wzniesiono wieżę widokową, obecnie mieszczącą uniwersyteckie obserwatorium astronomiczne.
• Wzgórze Schillera na zachód od ulicy Wrocławskiej (Schillershöhe – ) 195,5 m n.p.m. Na południowym stoku znajdowała się duża winnica. Wcześniej wzgórze nosiło nazwę Wzgórza Grzybowego (Pilzberg). Po raz pierwszy zostało ono wymienione w aktach miejskich z 1725 roku,
• przy Alei Słowackiego (Hirschberg) 175,5 m n.p.m. – położone naprzeciwko dawnego cmentarza żydowskiego u zbiegu ulic Wrocławskiej i Chmielnej. Nazwa wzgórza pochodziła od nazwiska właściciela placu rozrywek, który znajdował się w tym miejscu w XIX wieku,
• Maślane (Butterberg) 175 m n.p.m. – punkt widokowy w lesie na wschód od Osiedla Wazów,
• Góra Ceglana (Ziegelberg) – położona blisko starej zabudowy miejskiej pomiędzy ulicą Wrocławską, a ulicą Podgórną. Obecnie na jej szczycie znajduje się Palmiarnia dobudowana do wzniesionego w 1818 roku domku winiarza. Nazwa wzgórza pochodzi od cegielni miejskiej, która we wcześniejszych wiekach znajdowała się w tym miejscu. Nazwa Ziegelberg występuje w aktach miejskich z 1619 roku. W XIX wieku całe wzgórze pokryte było winnicami. To właśnie osada założona u stóp Góry Ceglanej zapoczątkowała proces powstawania Zielonej Góry,
• Przy ulicy Kożuchowskiej (Hohnberg) – w południowej części miasta naprzeciwko browaru. Już w XV wieku wzgórze było pokryte winnicami,
• Wzgórza Piastowskie – położone w południowo-zachodniej części miasta. Nazwę nadał burmistrz Zielonej Góry Heinrich Gayl dla uczczenia księcia głogowsko–żagańskiego Henryka VIII – jedynego używającego tytułu „księcia Zielonej Góry”. Składają się na nie cztery wzgórza, których wcześniejsze nazwy brzmiały :
  • Augusthöhe – dla upamiętnienia miejskiego przedsiębiorcy Augusta Fostera
  • Blucherberg – 201 m n.p.m.
  • Piastenhöhe
  • Koscheberg – 195 m n.p.m. stromo opadające w kierunku południowym. Wzgórze to pokryte było winnicami, o których najstarsze wzmianki pochodzą z 1797 roku.
• Jagodowe Wzgórze – jest najwyższym wzniesieniem w granicach Zielonej Góry (210 m n.p.m.).

Klimat

W Zielonej Górze panuje klimat umiarkowany przejściowy, z przewagą wpływów oceanicznych. Średnia temp. lipca wynosi +18,3 °C, a stycznia -1,3 °C. Opady roczne wynoszą ok. 580 mm. W ostatnich latach obserwujemy jednak stałą tendencję do ocieplania się klimatu. Zjawisko to obserwujemy w każdej porze roku (np. lipiec 2006, śr. temp. +24,2 °C; styczeń 2007, śr. temp. +4,3 °C). Charakterystycznymi cechami mikroklimatu zwłaszcza obszarów wzgórz są zmniejszone amplitudy dobowe i bardzo ciepłe noce (średnio w miesiącach półrocza letniego o 0,5 do 1,5 °C cieplejsze niż w Poznaniu, Wrocławiu, czy Słubicach). Obszar miasta Zielonej Góry charakteryzuje się też niższą liczbą dni z przymrozkami niż obszary wokół miasta, położone niżej.

Fauna i flora

Zgodnie ze swą nazwą, Zielona Góra jest miastem zielonym, otoczonym zwartym pierścieniem lasów, stanowiących fragment tzw. Borów Zielonogórskich. Ich powierzchnia na terenie miasta wynosi blisko 50 procent (47%, tj. 2667 ha w porównaniu do ok. 4% tzw. zieleni miejskiej – dane z 2009 roku). Lasy te ubogie są w cieki wodne, będące zasadniczo odnogami albo Zimnego Potoku (północ), albo Śląskiej Ochli (południe). Wg danych Nadleśnictwa Zielona Góra ok. 90% populacji drzew stanowi sosna. Występują też fragmenty dąbrów (tereny zachodnie) oraz – gdzieniegdzie (głównie w obniżeniach terenowych) – łęg jesionowo-olszowy.

Zielonogórskie lasy wspomniane są już w roku 1429 gdy do skutku doszła transakcja sprzedaży miastu "Oderwaldu", Lasu Odrzańskiego w pobliżu wsi Krępa. Ciekawostką lasów Zielonej Góry jest występowanie kasztana jadalnego, licznie reprezentowanego też na terenie miasta, również wśród jego pomników przyrody. Do innych najpopularniejszych gatunków pomników przyrody w mieście zaliczane są: cis pospolity, topola kanadyjska, dąb szypułkowy i cypryśnik błotny.

Obecność dużych obszarów leśnych w mieście i w jego otoczeniu stwarza korzystne warunki do bytowania różnym gatunkom zwierząt. Na początku XXI w. stwierdzono 11 gatunków płazów, z których najczęstszym jest ropucha szara, występująca na podmokłych terenach obrzeży miasta. Wśród gadów, najczęściej występują padalec zwyczajny oraz jaszczurka zwinka. Jedynym zaś stwierdzonym gatunkiem węża jest zaskroniec, pojawiający się najczęściej w lasach w pobliżu tzw. Dzikiej Ochli.

Zielona Góra posiada bogatą i zróżnicowaną populację ptaków. Liczbę gatunków szacuje się na ponad 150. Obok popularnych gatunków synantropijnych (związanych z osiedlami ludzkimi), takich jak m.in. wróble, kawki, jaskółki czy gołębie pojawiają sie też gatunki rzadsze, jak jastrząb, łozówka, pliszka siwa, białorzytka czy makolągwa.

Jednym z najpopularniejszych gatunków ptaków w Zielonej Górze jest sroka. Jej zagęszczenie w mieście jest zdecydowanie najwyższe w kraju i stanowi jeden z najwyższych znanych zagęszczeń w Eurazji – ponad 30 gniazd/1 km² (2011). Znaczny przyrost osobników obserwuje się od lat 80. XX w.

Słabo zróżnicowaną gatunkowo jest populacja ssaków. Najczęściej widywanym gatunkiem jest sarna Capreolus capreolus. Licznie występuje nawet w najbliższym sąsiedztwie siedzib ludzkich, szczególnie okolic Szosy Kisielińskiej czy ul. Batorego. Bardzo licznie występują jeże, lisy (Vulpes vulpes) oraz borsuk i kuna domowa. Rzadziej spotykanym gatunkiem jest np. tchórz czy jeleń Cervus elaphus. Oczywistymi przedstawicielami ssaków są gryzonie – zarówno szkodniki, jak szczur wędrowny i mysz domowa, jak i licznie występująca w zielonogórskich parkach wiewiórka.

Atrakcje przyrodnicze

Na terenie miasta znajduje się Ogród Botaniczny w Zielonej Górze odbudowany w 2007 roku po blisko 60 latach oraz Palmiarnia mieszcząca niewielką kolekcję roślin egzotycznych (ok. 200 taksonów). Przed laty działało również ZOO.

W pobliżu miasta znajduje się m.in. Arboretum w Nietkowie, mieszczące bardzo zdewastowaną dziś kolekcję rzadkiego i egzotycznego drzewostanu.

Na północ od miasta znajduje się Las Odrzański, ongiś własność miasta i teren rekreacyjny, dziś atrakcyjny przyrodniczo las nadodrzański, chroniony jako obszar Natura 2000.

Demografia

• Wykres liczby ludności Zielonej Góry na przestrzeni ostatnich 7 stuleci

Największą populację Zielona Góra odnotowała w 2001 r. – wg danych GUS 119 152 mieszkańców.

Samo miasto liczy obecnie 117,7 tys. mieszkańców, lecz wraz z zespołem miejskim Trójmiasto Lubuskie liczy 176 tys. mieszkańców. Zielona Góra jest centrum obszaru zurbanizowanego, którego liczba ludności wynosi 294 304 mieszkańców (dane z 2005, suma ludności powiatów zielonogórskiego i nowosolskiego oraz pow. grodzkiego Zielona Góra).

Gospodarka

W końcu kwietnia 2011 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Zielonej Górze obejmowała ok. 5,1 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 8,3% do aktywnych zawodowo.

Nie bez znaczenia dla rozwoju miasta jest bliskie położenie granicy z Niemcami (60 km). Zielonogórska gospodarka to przede wszystkim produkcja wagonów kolejowych (Tabor Szynowy Opole S.A.- Zakład w Zielonej Górze) oraz przemysł informatyczny (producent dekoderów do telewizji satelitarnej ADB Global czy producent systemów GPS Hertz Systems). Istotną gałęzią przemysłu była produkcja alkoholi – ongiś produkowano tu znaczne ilości wina, dziś produkuje się m.in. wódkę (V&S Luksusowa). W pobliżu miasta, w Cigacicach, znajduje się śródlądowy port wodny oraz dwie firmy produkujące wyroby z wełny mineralnej.

Edukacja

Szkoły wyższe

Na uczelniach państwowych i prywatnych kształci się obecnie w Zielonej Górze prawie 25 tysięcy studentów.

• Uniwersytet Zielonogórski
• Uniwersytet Szczeciński – Instytut Filozoficzno-Teologiczny im. Edyty Stein w Zielonej Górze
• Akademia Medyczna we Wrocławiu – Międzywydziałowy Ośrodek Dydaktyczny w Zielonej Górze
• Zachodnia Wyższa Szkoła Handlu i Finansów Międzynarodowych im. Jana Pawła II w Zielonej Górze
• Lubuska Wyższa Szkoła Zdrowia Publicznego w Zielonej Górze

Komunikacja

Zielona Góra leży na trasie drogi ekspresowej nr 3, będącej częścią międzynarodowej trasy E65 oraz na trasie linii kolejowej C-E 59 (Odrzańska Magistrala Kolejowa) wchodzącej w skład transeuropejskich korytarzy transportowych TEN, objętej umową AGTC. W pobliżu miasta znajduje się port lotniczy Zielona Góra-Babimost.

Komunikacja lotnicza

Zielona Góra jest położona blisko dwóch lotnisk: sportowo-rekreacyjnego w Przylepie (7 km) – Aeroklubu Ziemi Lubuskiej – i towarowo-pasażerskiego w Babimoście (33 km). Port lotniczy w Babimoście obsługuje połączenia do Warszawy. Dalsze porty lotnicze znajdują się w Poznaniu (109 km), Wrocławiu (140 km) i w Goleniowie (189 km). Niedaleko znajdują się również lotniska niemieckie w Berlinie.

Komunikacja samochodowa

Zobacz też: Ulice Zielonej Góry

• Przez miasto przechodzą drogi krajowe S3, DK27, DK32 oraz wojewódzkie DW280, DW281, DW282 i DW283

Miasto posiada również sieć obwodnic. Północny odcinek obwodnicy jest nazywany Trasą Północną.

Komunikacja kolejowa

Zobacz też: Zielona Góra (stacja kolejowa)

Zielona Góra posiada jedną czynną stację kolejową, bezpośrednie połączenia kolejowe (duże miasta) m.in.:Jelenia Góra, Poznań,Konin, Kutno, Warszawa, Szczecin, Kamień Pomorski, Gdańsk, Gdynia, Wrocław, Opole, Kędzierzyn-Koźle, Katowice, Jaworzno Szczakowa, Kraków, Bielsko-Biała, Terespol, Rzeszów, Przemyśl, Zamość, Kostrzyn, Głogów. Na terenie miasta znajdowały się też dworce: Dworzec Szprotawski, Górne Miasto, oraz Jędrzychów należące do dawnej Kolei Szprotawskiej. Do dziś zachował się jedynie budynek dworca Górne Miasto i pozostałości peronu w Jędrzychowie.

Komunikacja autobusowa

Miasto posiada rozwiniętą sieć transportu publicznego: 36 linii autobusowych MZK Zielona Góra przewożą codziennie ponad 80 000 pasażerów. W każdym autobusie znajdują się automaty biletowe, które w połączeniu z automatami biletowymi na przystankach stanowią jedyną formę dystrybucji biletów w mieście. Autobusy komunikacji miejskiej w Zielonej Górze są kolorów białego, zielonego i żółtego – czyli kolorów miejskich. Na przystankach zamontowany jest system tablic informujących pasażerów za ile czasu ma przyjechać autobus; podawany jest przybliżony czas przyjazdu (w oparciu o sieć GPS).

Port śródlądowy Cigacice

W odległości ok. 10 km od centrum miasta znajduje się duży port śródlądowy na rzece Odrze w Cigacicach. Pełni on funkcje przeładunkowe- jest on polską bramą do systemu kanałów śródlądowych w RFN, z którymi jest połączony kanałem Odra-Havela.

Turystyka

Szlaki turystyczne

Piesze:

• Mała Pętla Zielonogórska – szlak zielony, mający swój początek na ul. Wyspiańskiego. Szlak ten biegnie wzdłuż granicy miasta okrążając je od strony południowej. Prowadzi on m.in. przez Stary Kisielin, Drzonków i Ochlę. Łączna długość szlaku wynosi 28 km.

• Duża Pętla Zielonogórska (Szlak "Rezerwatów Przyrody") – szlak niebieski biegnący przez trzy rezerwaty przyrody położone w okolicach miasta: Rezerwat przyrody Zimna Woda, Rezerwat przyrody Bukowa Góra oraz Rezerwat przyrody Bażantarnia. Łączna długość szlaku wynosi około 72 km.

• Szlak wojewódzki – Szlak czerwony przebiegający przez południową część miasta. Kierując się na zachód można dotrzeć do Świdnicy, na wschód zaś szlak prowadzi do Zaboru i Milska.

• Szlak Spacerowy – żółty szlak długości 4 km, mający swój początek na Górze Wilkanowskiej. Przebiega on przez Wzgórza Piastowskie.

• Od Bobru do Odry – Czarny szlak, mający swój początek we wsi Podgórzyce położonej nad rzeką Bóbr. Przechodzi on przez zachodnią część Zielonej Góry i biegnie dalej przecinając Odrę i kierując się w kierunku jeziora Niesłysz.

• Szlak starej kolejki do Szprotawy – szlak żółty biegnący trasą dawnej kolei szprotawskiej.

Rowerowe:

• Szlak Wału Zielonogórskiego – ścieżka rowerowa, mająca swój początek przy ulicy Francuskiej. Trasa biegnie przez Wzgórza Piastowskie oraz Skansen etnograficzny w Ochli, kończąc się przy kąpielisku MOSIR.

• Szlak Południowy – Ścieżka rowerowa prowadząca od placu Konstytucji 3 Maja w centrum miasta do Drzonkowa.

Informacja turystyczna

• Zielonogórskie Centrum Informacji i Promocji Turystyki,
• PTTK – Oddział w Zielonej Górze,
• Polskie Towarzystwo Krajoznawcze,

Rozrywka

W Zielonej Górze są m.in.:

• 3 kina (Cinema City, Nysa, Newa)
• dwie kręgielnie (Magma i jedna w Hotelu Dana)
• dwa kluby snookerowe (w tym jeden snookerzysty Marcina Nitschke)
• wiele dużych dyskotek (Heaven, X Demon, Studio) oraz wiele mniejszych, kameralnych klubów z parkietem do tańczenia (m.in. 4 róże dla Lucienne, Lemoniada, Roksana, Kawon, Fanaberia, Studencka, Straszny Dwór, Zbrojownia, Bar u Ojca, Bar Grzech...a, Pinacolada, Stary Młyn, Lemoniada).
• Palmiarnia Zielonogórska

Wspólnoty religijne

Katolicyzm

• Kościół Rzymskokatolicki – Zielona Góra leży w metropolii szczecińsko-kamieńskiej, diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Na terenie miasta znajdują się trzy dekanaty: Zielona Góra – Ducha Świętego, Podwyższenia Krzyża Świętego i Świętej Jadwigi. Zielona Góra jest też siedzibą biskupa.
  • Konkatedra pw. św. Jadwigi
  • Kościół św. Józefa
  • Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej
  • Kościół Najświętszego Zbawiciela
  • Kościół Ducha Świętego
  • Kościół św. Franciszka z Asyżu
  • Kościół św. Brata Alberta Chmielowskiego
  • Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
  • Kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy
  • Kościół Miłosierdzia Bożego
  • Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP
  • Kościół św. Urbana I
  • Kościół św. Stanisława Kostki
  • Kaplica na Winnicy
• Kościół Greckokatolicki
  • Kościół pw. Opieki Matki Bożej w Zielonej Górze
• Kościół Polskokatolicki
  • Kościół Najświętszej Maryi Królowej Polski (parafialny)

Prawosławie

• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
  • Cerkiew pw. św. Mikołaja (parafialna)

Protestantyzm

• Kościół Ewangelicko-Augsburski
  • Ewangelicki Kościół Jezusowy
• Kościół Chrześcijan Baptystów
  • Zbór
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
  • zbór w Żaganiu
• Kościół Zielonoświątkowy
  • Zbór "Emaus",
• Kościół Boży w Chrystusie
  • Chrześcijańska Wspólnota "Bez Ścian",

Inne

• • Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy
  • Świecki Ruch Misyjny "Epifania", zbór.
  • Buddyzm Diamentowej Drogi.

Media

Najpoczytniejsze tytuły prasowe to wydawana od lat 50. Gazeta Lubuska (dawniej: Zielonogórska) oraz lokalne wydanie Gazety Wyborczej. Ongiś poczytne (dziś nieistniejące) było pismo "Nadodrze".

• Gazety codzienne
  • Gazeta Lubuska (dawniej: Gazeta Zielonogórska)
  • Gazeta Wyborcza (wydanie lokalne)
  • Metro – ogólnopolskie wydanie w Zielonej Górze
• Tygodniki
  • Tydzień Lubuski
  • Tygodnik Zielonogórski – weekendowy dodatek Gazety Lubuskiej
• Miesięczniki
  • Puls – bezpłatny miesięcznik społeczno-kulturalny
  • Życie nad Odrą (bezpłatny miesięcznik rozprowadzany na terenie miasta Zielona Góra i powiatu zielonogórskiego)
  • Gazeta Samorządu Studenckiego Uniwersytetu Zielonogórskiego "UZetka"
• Kwartalniki i roczniki
  • Studia Zielonogórskie (rocznik historyczny)
  • Lubuskie Nadodrze (nieistniejący kwartalnik społeczno-kulturalny)
  • Pro-Libris (lokalny kwartalnik literacki)
• Telewizje
  • TVP Gorzów Wielkopolski redakcja w Zielonej Górze
  • TV Odra Zielona Góra
  • Regionalna Telewizja Lubuska
• Rozgłośnie radiowe
  • Radio Zachód S A (pierwotnie Polskie Radio Zielona Góra) - radio publiczne
  • Radio Zielona Góra
  • Radio Plus Zielona Góra
  • studenckie Radio Index

Sport

Znajduje się tu ośrodek sportów zimowych na Górze Tatrzańskiej, który mimo niewielkich rozmiarów (stok ma ok. 40-50 metrów różnicy wysokości) i bardzo starej infrastruktury (wyciąg orczykowy z lat 70. XX wieku) jest w przypadku dużych opadów śniegu miejscem uprawiania sportów zimowych. Od lat trwają zabiegi mieszkańców o to by władze miasta unowocześniły ten przedwojenny obiekt, montując armatkę śnieżną (sztuczne naśnieżanie) albo nawet igelit. Dodatkowo we wschodniej części miasta, na terenie "Gór Zielonogórskich" znajdowały się: stok narciarski oraz trasa saneczkowa, dziś używane jedynie przez mountainboardzistów i downhillowców.

Sporty tradycyjne

Sport w Zielonej Górze to drugoligowy klub piłkarski, ekstraklasowy klub koszykarski oraz ekstraligowy klub żużlowy Falubaz Zielona Góra. Ponadto uprawia się tu pływanie, strzelectwo, piłkę ręczną, siatkówkę, tenis, jeździectwo, sztuki walki (m.in. kick-boxing,karate, jiu-jitsu tradycyjne i brazylijskie, aikido, capoeira, krav-magę). Popularne jest kolarstwo. Na terenie miasta znajduje się przedwojenny stok narciarski z torem saneczkowym, lecz są to obiekty bardzo zaniedbane, z braku sztucznego naśnieżania warunki na nich są zwykle trudne.

Sporty ekstremalne

W mieście i okolicach są cztery skateparki (w Parku Tysiąclecia) na os. Pomorskim, Raculi oraz Kaczym Dole (osiedle Słoneczne). Na terenie aeroklubu można uprawiać skoki spadochronowe, w pobliżu jest też quadowisko. W Książu k. Zielonej Góry jest tor do crossu, inny taki obiekt znajduje się w Krężołach.

Kluby sportowe

• ZLKL Zielona Góra – klub lekkoatletyczny
• GKT Nafta Zielona Góra – klub tenisowy
• Stelmet Falubaz Zielona Góra – ekstraligowy klub żużlowy
• Zastal Zielona Góra – ekstraligowy klub koszykarski
• Lechia Zielona Góra – drugoligowy klub piłkarski
• Stelmet AZS UZ Zielona Góra (siatkówka)
• AZS Stelmet Zielona Góra (piłka ręczna)
• Aeroklub Ziemi Lubuskiej w Przylepie k. Zielonej Góry
• KS Korner-Novita10 Zielona Góra (pływanie)
• ZKS Zielona Góra – ekstraligowy klub speedrowerowy
• Czempion – klub tenisowy
• Gwardia - Zielonogórski Klub Sportowy – strzelectwo, kick-boxing
• AZS UZ Haust RC Zielona Góra – drugoligowy klub rugby

Obiekty sportowe

• Hala MOSiR – znajduje się przy ulicy Sulechowskiej. Należy do niego trawiasty stadion lekkoatletyczny, kilka mniejszych boisk, sala akrobatyczna, kawiarenka, szatnie piłkarskie i korty tenisowe. Swoje mecze rozgrywa tu II ligowy piłkarski zespół Lechii Zielona Góra. Ponadto MOSiR zarządza Centrum Rekreacyjno-Sportowym z krytym basenem 25-metrowym oraz halą widowiskowo-sportową z ok. 5 tys. miejscami siedzącymi.

• Stadion KS Falubaz Zielona Góra – znajduje się przy ulicy Wrocławskiej, 29 co do wielkości stadion w Polsce. Jego pojemność wynosi 15 000,w tym 14 tys. miejsc siedzących. Stadion wybudowany w 1926 roku i wielokrotnie przebudowywany i remontowany. W 2007 roku oddano do użytku nowy budynek klubowy oraz zamontowano oświetlenie stadionu o natężeniu 1600-1800 lx. Zimą na stadionie instalowane jest pełnowymiarowe lodowisko. Stadion ma zostać przebudowany, m.in. przebudowany będzie pierwszy łuk, trybuny zostaną powiększone do 20 000 miejsc. Koszt przebudowy to ok. 50 mln PLN. W 2010 roku oddano nową trybune na 1 łuku z zadaszeniem mogącą pomieścić 6 tys. ludzi.Dzięki temu liczba miejsc siedzących z 12 tys. zwiększyła się do 14 tys.
• Stadion przy ulicy Wyspiańskiego – odnowiony stadion przedwojenny, posiada pełnowymiarowe boisko piłkarskie, na którym odbywają się regularnie mecze. Stadion posiada bieżnię żużlową oraz miejsca siedzące.
• Wyciąg narciarski na Górze Tatrzańskiej.
• Hala Uniwersytetu Zielonogórskiego (w zależności od imprezy od 1000 do 1200 miejsc).

Administracja

Zielona Góra jest miastem na prawach powiatu. Siedziba sejmiku i marszałka województwa lubuskiego, starosty powiatu zielonogórskiego oraz władz gminy wiejskiej Zielona Góra.

Należy do Związku Miast Polskich.

Dzielnice i osiedla Zielonej Góry

Dzielnice i osiedla mieszkaniowe nie stanowią oficjalnego, prawnego podziału administracyjnego miasta. Nie są zgodnie z art.5 ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. jednostkami pomocniczymi gminy. Nazwy osiedli i dzielnic funkcjonują jako nazwy potoczne poszczególnych obszarów miasta.

• Chynów
• Jędrzychów
• Osiedle Bajkowe
• Osiedle Braniborskie
• Osiedle Cegielnia
• Osiedle Dolina Zielona
• Osiedle Jana Kilińskiego
• Osiedle Juliusza Słowackiego
• Osiedle Kaszubskie
• Osiedle Kolorowe
• Osiedle Kwiatowe
• Osiedle Leśne
• Osiedle Leśny Dwór
• Osiedle Łużyckie
• Osiedle Malarzy
• Osiedle Mazurskie
• Osiedle Morelowe
• Osiedle na Olimpie
• Osiedle Piastowskie
• Osiedle Pomorskie
• Osiedle Przyjaźni
• Osiedle Słoneczne
• Osiedle Śląskie
• Osiedle Tysiąclecia
• Osiedle Uczonych
• Osiedle Warmińskie
• Osiedle Wazów
• Osiedle Zacisze
• Osiedle Zastalowskie
• Osiedle Zdrojowe
• Raculka
• Winnica

Miasta partnerskie

Miasta partnerskie Zielonej Góry Miasto Kraj Data podpisania umowy Chociebuż Niemcy 1992 Verden (Aller) Niemcy 1993 Helmond Holandia 1993 L'Aquila Włochy 1996 Troyes Francja 1970 Nitra Słowacja 1992 Bystrzyca  Rumunia 1995 Aurora Stany Zjednoczone, Illinois 2001 Miasta zaprzyjaźnione z Zieloną Górą Miasto Kraj Data podpisania umowy Soltau Niemcy – Witebsk Białoruś 2002 Iwano-Frankiwsk Ukraina –

Lista osób związanych z Zieloną Górą

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Zielonej Górze