Bukowsko

Bukowsko – wieś (w latach 1748-1934 miasto), siedziba gminy Bukowsko w powiecie sanockim województwa podkarpackiego. Leży nad potokiem Bukowiec oraz Sanoczek w dorzeczu Sanu, 16 km na południowy zachód od Sanoka, na Pogórzu Bukowskim. W latach 1975-1998 miejscowość należała do województwa krośnieńskiego.

Wieś położona jest przy drodze 889 z Sieniawy, przez Nowotaniec do Szczawnego. 17 km od drogi krajowej nr 28. Najbliższe przejścia graniczne przez Radoszyce drogą 892 na Słowację) – 21 km (przejście drogowe – pojazdy do 7,5t).

Historia

W dokumentach z 1361 i z 1468 wzmiankowane jako Bukowsko Inferius. Pierwszymi odnotowanymi sołtysami bukowskimi byli Johannes scultenus de Bukowsko, a następnie Janek scultelo w 1436. Od 1435 Piotr ze Zboisk, Petrus de Boyska, Petrus de Tyrawa, ożeniony z Małgorzatą, 1434-1465 chorąży sanocki, właściciel Zboisk, Wolicy, Bełchówki i Zahoczewia, dziedziczył też Bukowsko następnie dobra te zostaną skasowane za opieszałości wojenne Przed rokiem 1468 wieś została zaludniona przez schizmatyków, którzy w następnych latach powrócili do wiary katolickiej. Od 1477 wieś znalazła się w dobrach które dzierżawili Jan Herburt z Felsztyna i Odnowa, następnie jego syn Piotr Herburt Felsztyński a następnie wnuk Mikołaj Herburt Odnowski z Felsztyna wojewoda sandomierski. We wsi zamieszkiwała w XV wieku ludność w przewadze polska. W okresie reformacji Bukowsko sprzyjało arianom i było jednym ze znaczniejszych ośrodków reformacji w regionie. W XVIII i XIX wieku było niewielkim miasteczkiem. Przed rokiem 1716 pomiędzy dolną a górną częścią wsi została lokowana osada targowa, która dała następnie początek osadzie małomiasteczkowej i miastu. Do 1772 roku miasteczko należało administracyjnie do ziemi sanockiej województwa ruskiego w I Rzeczypospolitej. Po I rozbiorze Polski znalazło się w cyrkule leskim, a następnie w sanockim. Po reformie administracyjnej w 1864 Bukowsko było siedzibą powiatu sądowego w Galicji. W okresie wojny mieścił się w Bukowsku sztab niemieckich wojsk okupacyjnych gen. Würtza. W tym też czasie Bukowsko przynależało do placówki nr IV w Nowotańcu, podległej Komendzie Obwodu AK w Sanoku. Łącznie w latach 1940-1944 w wyniku zbrodni niemieckich, przy częstym udziale kolaborantów ukraińskich (donosy, aresztowania przez Ukraińską Policję Pomocniczą), zginęło 36 polskich mieszkańców Bukowska. Bukowsko było następnie palone przez oddziały UPA trzy razy: w marcu, kwietniu i listopadzie 1946 roku.

Toponimia nazwy

Nazwa wsi pochodzi od polskiej lub ukraińskiej nazwy buka. Najstarsze zapisane nazwy miejscowości Bukowsko to: Bucowsko, Bvkowsko (XV wiek), Bukosko (1785); w brzmieniu ukraińskim: Bukivs'ko (1851); w brzmieniu łemkowskim: Butiwsko, Bukowsko, Bukisko, w jęz. jid. בוקאווסק Bikofsk. Na radzieckich mapach woj. z okresu II. w.ś. jako Буковско.

Atrakcje

Farma Wiatrowa Bukowsko-Nowotaniec

Religie i wyznawcy

Katolicy obrządku łacińskiego

W Bukowsku od roku 1748 znajduje się parafia rzymskokatolicka pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, Dekanat Sanok I. Parafia obejmowała swoim zasięgiem do roku 1947, m.in. miejscowości: Bukowsko, Wolica, Wola Piotrowa, Wisłok, Bełchówka, Wisłok Wielki, Przybyszów, Płonna, Czystogarb, Smolnik, Osławica, Wysoczany, Turzańsk, Wola Michowa.

Protestanci

W okresie reformacji miejscowość była ośrodkiem kalwinizmu a następnie ok. 1653, arianizmu (bracia polscy);(1558-1721 koniec III wojny północnej). Od lat 70. XX wieku na terenie wsi oraz ościennych rozwija się protestancka Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa.

Znane osoby związane z miejscowością

• Zbigniew Sienieński – starosta sanocki
• Krzysztof Ossoliński – wojewoda sandomierski
• Franciszek Maksymilian Ossoliński – marszałek Sejmu
• Józef Kanty Ossoliński – wojewoda wołyński

• kpt. Wojciech Bursa ur. 1895, Bukowsko - zam. 1940, Katyń
• post. Stanisław Kowalik ur. 1893, Bukowsko - zam. 1940, Miednoje
• post. Władysław Stefan Wilecki ur. 1911, Bukowsko - zam. 1940, Miednoje
• por. Jerzy Skoczyński ur. 1906, Bukowsko - zam. 1940, Katyń
• kpt. Andrzej Drozd, ur. 1895, Bukowsko - zam. 1940, Charków
• ppor. Jan Krawiec, ur. 1909, Bukowsko - zam. 1940 Charków
• ppor. Adam Orlik, ur. 1902, Bukowsko - zam. 1940, Katyń

Bibliografia

• Akta Grodzkie i Ziemskie
• prof. Adam Fastnacht, Osadnictwo Ziemi Sanockiej w latach 1340-1650, Wrocław 1962
• prof. Adam Fastnacht, Słownik Historyczno-Geograficzny Ziemi Sanockiej w Średniowieczu
• prof. Feliks Kiryk, Zarys dziejów Bukowska do 1795
• Rocznik Sanocki t. I 1963 i t. II 1967 i 2006 zob. Feliks Kiryk
• A. Zielecki. Bukowsko w okresie autonomii GalicjiOjczyzna bliższa i dalsza. Studia historyczne ofiarowane Feliksowi Kirykowi w sześćdziesiąta rocznicę urodzin. Kraków 1993. str. 243-258
• Jan Radożycki, Aby o nich nie zapomniano, Szczecin 2007

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Bukowsku
• Miejscowości w Polsce pozbawione praw miejskich
• Bukowsko (Bukovsko Horne ) miasto w okręgu Czeskie Budziejowice, Czechy
• Pogórzanie wschodni
• Farma Wiatrowa Bukowsko-Nowotaniec