Dąbrowa Górnicza

Dąbrowa Górnicza – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, w województwie śląskim, położone na Wyżynie Śląskiej, nad Czarną Przemszą i Białą Przemszą, na wschodnim krańcu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP), w Zagłębiu Dąbrowskim, będącej historyczną częścią zachodniej Małopolski.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 127 431 mieszkańców.

Największe powierzchniowo miasto województwa (9. w kraju) i największy ośrodek przemysłowy Zagłębia Dąbrowskiego. Jest jednym z ośrodków centralnych konurbacji górnośląskiej.

Geografia

Położenie

Dąbrowa Górnicza leży na Wyżynie Katowickiej i Garbie Tarnogórskim, stanowiących makroregion Wyżyna Śląska. Znajduje się w dużej części w Kotlinie Dąbrowskiej

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 188,73 km².

Miasto graniczy z powiatem będzińskim (Będzin, gmina Psary, gmina Mierzęcice, Siewierz, Sławków), powiatem zawierciańskim (gmina Łazy), powiatem olkuskim w województwie małopolskim (gmina Klucze, gmina Bolesław) oraz z Sosnowcem.

Miasto obejmuje teren o wysokościach od 258 do 390 m n.p.m.

Dzielnice

Dzielnice Dąbrowy Górniczej, w porządku alfabetycznym to: Antoniów, Błędów, Bugaj, Centrum, Dziewiąty, Gołonóg, Korzeniec, Kuźniczka Nowa, Łazy Błędowskie, Łęka, Łęknice, Łosień, Marianki, Mydlice, Okradzionów, Piekło, Ratanice, Reden, Sikorka, Strzemieszyce Małe, Strzemieszyce Wielkie, Trzebiesławice, Trzydziesty, Tucznawa, Ujejsce, Ząbkowice W latach 1977-1984 jedną z dzielnic stanowił Sławków.

Historia

Pierwsza wzmianka o Dąbrowie pojawiła się w 1726 i pochodzi z ksiąg parafialnych kościoła Świętej Trójcy w Będzinie, w których pod datą 25 lipca 1726 odnotowana została jako matka chrzestna niejaka Anna Lisowa – mieszkanka Dąbrowy. Według spisu ludności diecezji krakowskiej z 1787 osada liczyła 184 mieszkańców. Natomiast najstarsze wzmianki o innych osadach z terenu dzisiejszej Dąbrowy Górniczej to, m.in. XII wiek o Trzebiesławicach, 1220 o Błędowie w kronikach biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża, XIV wiek o Strzemieszycach i Ujejscu (pierwsza wzmianka z 1372), XV wiek o Gołonogu, Ząbkowicach w księgach Jana Długosza oraz w 1443 o Sikorce, w 1551 o Łęce. Prawdopodobnie od X wieku istniał Łosień, będący wczesnośredniowiecznym ośrodkiem wytopu metali.

W 1795, w wyniku III rozbioru Polski, Dąbrowa przyłączona została do Prus (Nowy Śląsk). W 1799 powstała pierwsza znana mapa tych okolic, z której wynika, że zalążkiem osady była "Stara Dąbrowa" – wieś zlokalizowana przy trakcie prowadzącym z Krakowa na Śląsk, w okolicach obecnej ul. A. Struga i na południe od niej. We wsi tej znajdowała się karczma starościńska, kuźnia, studnia i kapliczka. Z okresem pruskim wiąże się początek intensywnego rozwoju gospodarczego wsi, spowodowanego odkryciem zasobnych złóż węgla kamiennego. Już w 1796 z inicjatywy władz pruskich rozpoczęto budowę pierwszej odkrywkowej kopalni węgla kamiennego, która od nazwiska dyrektora górnictwa w rządzie pruskim – hr. Fryderyka Wilhelma Redena – otrzymała nazwę "Reden". Od 1806 zaczęła obok niej powstawać kolonia robotnicza o tej samej nazwie. Dalszy rozwój przemysłowy Dąbrowy łączy się już z działalnością inwestycyjną rządu Królestwa Polskiego, do którego w 1815 Dąbrowa została włączona. W latach 1816-1823 obok kopalni "Reden", na terenie obecnego osiedla K. Adamieckiego, powstała huta cynku "Konstanty". Do wytopu metali wykorzystywano rudy galmanu przywożone z kopalń w Strzemieszycach Małych, Sławkowie, Żychcicach i Olkuszu. Około 1820 przy kopalni "Reden" powstała pierwsza w Dąbrowie szkoła elementarna, wkrótce potem lazaret. W 1825 pod Będzinem powstała kopalnia "Ksawery", która dała początek dzielnicy o tej samej nazwie oraz Mydlicom.

W 1815 roku Dąbrowa została siedzibą Gminy Olkusko-siewierskiej, natomiast w 1864 siedzibą Gminy Osad Górniczych. W 1874 z Gminy Osad Górniczych oraz Starej Dąbrowy utworzono Gminę Górniczą, włączając do niej samodzielne dotąd jednostki administracyjne: Modrzejów, Niwkę, Sielec i Zagórze oraz rozwijające się osady przemysłowe: Bobrek, Dańdówkę, Józefów, Konstyntynów, Klimontów, Niepiekło i Środulę. W 1903 od Dąbrowy zostały odłączone Środula, Sielec i Konstantynów. W 1909 roku zostały odłączone: Zagórze, Niwka, Modrzejów, Klimontów, Dańdówka, Józefów i Bobrek. W tym samym roku powstała gmina Dąbrowa Górnicza, w której skład weszły Dąbrowa, Stara Dąbrowa, Niepiekło i kolonie: Bankowa, Koszelew, Łabęcka, Huty Cynkowe, Mydlice, Gliniaki i Dębniki. W 1915 do Dąbrowy zostają przyłączone Koszelew, Ksawera i Warpie.

W 1842 roku administracja Kościoła ewangelicko-augsburskiego ustanowiła filiał Będzin-Dąbrowa należący do Parafii ewangelicko-augsburskiej w Wieluniu (→ Parafia Ewangelicko-Augsburska w Sosnowcu). Potem w 1882 roku ewangelicy wznieśli własnym nakładem środków kościół ewangelicki. W latach 1872-1877 budowano pierwszy kościół katolicki pw. św. Aleksandra – papieża i męczennika – jako kościół filialny parafii będzińskiej. Uzyskał on uprawnienia kościoła parafialnego na mocy dekretu biskupa kieleckiego Tomasza T. Kulińskiego z 5 lutego 1891. Dawny kościół św. Aleksandra to obecnie boczna kaplica Bazyliki Najświętszej Maryi Panny Anielskiej.

Na przełomie XIX i XX w. Dąbrowa była największym skupiskiem inteligencji technicznej w Zagłębiu, której kuźnią była Szkoła Górnicza Sztygarka. Historia tej szkoły to piękne karty w dziejach polskiego górnictwa i walk rewolucyjnych. Wydawała też ważne czasopismo naukowe Przegląd Górniczo-Hutniczy. Sama tylko kopalnia Reden zatrudniała połowę robotników tworzącego się wokół Dąbrowy zagłębia przemysłowego, któremu dała nazwę. Huta Bankowa była największą w Królestwie Kongresowym, a moc jej maszyn stanowiła 1/3 całego przemysłu Królestwa i zapoczątkowała w nim produkcję stali.

Władze carskie nie chciały przyznać praw miejskich, mimo że Dąbrowa liczyła ponad 30 tys. mieszkańców. Uczyniły to dopiero bardziej tolerancyjne władze austriackie 18 sierpnia 1916. W 1919 Rada Miejska zmieniła nazwę na Dąbrowę Górniczą. W czasie II wojny światowej obowiązywała niemiecka nazwa miasta: Redenberg.

Duży wpływ na miasto miało wybudowanie w latach 1972-1976 największego w kraju i jednego z największych w Europie Kombinatu Metalurgicznego Huta Katowice.

Z niejasnych przesłanek w 1975, ciążące ku Dąbrowie Górniczej Zagórze i Kazimierz Górniczy zostały włączone do Sosnowca. Największą powierzchnię wynoszącą 209 km², miasto posiadało w latach 1977-84.

Demografia

• Wykres liczby ludności Dąbrowy Górniczej na przestrzeni ostatnich 220 lat.

Największą populację Dąbrowa Górnicza odnotowała w 1982 – wg danych GUS 152 373 mieszkańców.

Architektura

Lista zabytków chronionych prawem w Dąbrowie Górniczej:

• bazylika Najświętszej Maryi Panny Anielskiej z lat 1875, 1898-1912, (ul. Królowej Jadwigi),
• Pałac Kultury Zagłębia zbudowany po 1950 (ul. Wolności),
• kościół par. pw. Narodzenia NMP i św. Antoniego z Padwy z XVII wieku, w Gołonogu
• młyn z XVIII wieku w Ratanicach
• kaplica z XVIII wieku w Trzebisławicach
• drewniana kaplica z XVIII wieku, przebudowana w 1802, w dzielnicy Ujejsce

Obiekty historyczne:

• Dworce kolejowe w Gołonogu, Ząbkowicach i Strzemieszycach Wielkich,
• "Freja" – dom byłego właściciela młyna w Okradzionowie,
• "Hubertus" – zajazd i lokal gastronomiczny,
• Kościół św. Barbary – wzniesiony przez ewangelików, od 1945 przejęty przez katolików
• Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dąbrowie Górniczej (dzielnica Strzemieszyce Wielkie)
• Kościół Zesłania Ducha Świętego (dzielnica Ząbkowice)
• Kaplica pod wezwaniem Św. Katarzyny,
• Kopalnia ćwiczebna – Rozpoczęcie budowy w 1927 roku, pierwszy etap ukończono w 1929 r.,
• Synagoga w Dąbrowie Górniczej,
• "Sztygarka" – Muzeum Miejskie.
• Resursa Obywatelska
• Pałacyk Dezona w Parku Śródmiejskim
• Kamienice Huty Bankowej

Gospodarka

W Dąbrowie Górniczej mieści się największa w Polsce huta stali: ArcelorMittal Poland oddział Dąbrowa Górnicza (dawna Huta Katowice) i Koksownia Przyjaźń.

W 1996 r. wyznaczono podstrefę sosnowiecko-dąbrowską Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (KSSE) obejmującą w Dąbrowie Górniczej 4 obręby. Jej cechą charakterystyczną jest rozproszenie terytorialne obszarów przeznaczonych pod inwestycje oraz ich położenie w pobliżu restrukturyzowanych przedsiębiorstw.

W przeciągu kilku ostatnich lat, na terenach podstrefy znajdujących się w Dąbrowie Górniczej wybudowanych zostało wiele zakładów produkcyjnych i usługowych działających m.in. w następujących branżach:

• materiały budowlane

• logistyka

• motoryzacja i urządzenia elektryczne:

• produkcja i obróbka szkła:

• przemysł ciężki i tworzywa sztuczne:

Handel

Dąbrowa Górnicza posiada 5 targowisk miejskich (przy ulicach: Poniatowskiego, Morcinka/Tysiąclecia, Adamieckiego, Ludowej i Konopnickiej).

Transport

Transport drogowy

Przez terytorium miasta przebiegają:

• droga ekspresowa S1, fragment trasy europejskiej E75
• droga krajowa nr 86
• droga krajowa nr 94
• droga wojewódzka nr 790
• droga wojewódzka nr 796
• droga wojewódzka nr 910

Transport kolejowy

Bardzo rozwinięta sieć kolejowa o jednej z największych gęstości w kraju. W mieście znajduje się aż 9 stacji kolejowych na następujących liniach:

• linia kolejowa nr 1 (Warszawa – Częstochowa – Katowice): Dąbrowa Górnicza, Dąbrowa Górnicza Pogoria, Dąbrowa Górnicza Gołonóg, Dąbrowa Górnicza Ząbkowice, Dąbrowa Górnicza Sikorka
• linia kolejowa nr 62 Katowice-Kielce: Dąbrowa Górnicza Strzemieszyce, Dąbrowa Górnicza Wschodnia
• linia kolejowa nr 133 (Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Kraków): Dąbrowa Górnicza Huta Katowice, Dąbrowa Górnicza Południowa

W przeszłości istniała jeszcze jedna pasażerska linia kolejowa łącząca Dąbrowę Górniczą Ząbkowice z Piekarami Śląskimi i dalej z Tarnowskimi Górami. Tory tej trasy przebiegały przez Będzin Łagiszę, Psary Gródków, Będzin Grodziec i Wojkowice. Istniała wtedy jeszcze jedna stacja kolejowa – Dąbrowa Górnicza Piekło. Pociągi osobowe kursowały na tej trasie do 1982. W 1993 linię zlikwidowano rozbierając most na Brynicy między Piekarami Śląskimi i Wojkowicami oraz tory w samych Wojkowicach. Na odcinku Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Będzin Grodziec do dziś kursują pociągi towarowe.

Około 2005 roku rozebrano większość torowiska linii kolejowej, łączącej stacje Dąbrowa Górnicza oraz Dąbrowa Górnicza Huta Katowice.

Pociągi dalekobieżne (nie wszystkie) zatrzymują się na dwóch stacjach: Dąbrowa Górnicza i Dąbrowa Górnicza Ząbkowice. Na pozostałych stacjach zatrzymują się osobowe pociągi podmiejskie.

W Dąbrowie Górniczej w pobliżu dawnej Huty Katowice znajduje się także towarowa stacja przeładunkowa Linii Hutniczej-Szerokotorowej dawniej zwaną linią hutniczo-siarkową (LHS). Tory te mają rozstaw szyn większy od normalnego, obowiązujący w krajach byłego Związku Radzieckiego. Łączą Polskę z Ukrainą i Rosją, bez konieczności przeładunku towarów na granicy.

Przez Dąbrowę Górniczą przebiegała (od grudnia 1847) historyczna Kolej Warszawsko-Wiedeńska, pierwsza linia kolejowa w Królestwie Polskim oraz (od stycznia 1885) Kolej Iwangorodzko-Dąbrowska.

Komunikacja miejska

Dąbrowa Górnicza należy do KZK GOP, który organizuje komunikację autobusową i tramwajową. Na terenie miasta istnieje kilkadziesiąt linii autobusowych i trzy tramwajowe, które wykonują rocznie odpowiednio ok. 5,7 mln i 925 tys. wozokilometrów (2006 r.).

Transport lotniczy

W odległości ok. 11 km od granicy miasta i ok. 18 km od centrum, znajduje się Międzynarodowy Port Lotniczy "Katowice" w Pyrzowicach, do którego dojazd zapewnia droga ekspresowa S1.

Edukacja

W mieście funkcjonują następujące szkoły wyższe:

• Wyższa Szkoła Biznesu
• Politechnika Śląska, Wydział Chemiczny
• Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego

2 lutego 2010 r. Prezydent Miasta Dąbrowa Górnicza podpisał z rektorem Akademii Górniczo-Hutniczej im. Staszica w Krakowie w jej siedzibie w Krakowie porozumienie o otwarciu zamiejscowego ośrodka tej uczelni. W Dąbrowie Górniczej AGH podjęła się prowadzenia studiów niestacjonarnych I stopnia na wybranych wydziałach w następujących kierunkach:

• Wydział Zarządzania

• Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki

• Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki

Kultura

• Pałac Kultury Zagłębia
• Miejska Biblioteka Publiczna
• Muzeum Miejskie "Sztygarka"
• Dom Kultury w Ząbkowicach
• Młodzieżowy Ośrodek Pracy Twórczej
• Kino Kadr
• Zagłębiowska Scena Muzyczna
• Orkiestra Kameralna Zagłębia Dąbrowskiego
• Centrum Filmowe Helios (5 sal, 846 miejsc, 3D)
• Szkoła muzyczna im.Michała Spisaka
• Zespół Szkół Plastycznych im. Tadeusza Kantora

Administracja

Dąbrowa Górnicza jest miastem na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej 25 radnych. Organem wykonawczym samorządu jest prezydent miasta, którym obecnie jest Zbigniew Podraza.

Miasto jest członkiem Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, Śląskiego Związku Gmin i Powiatów i Związku Miast Polskich.

Sport

Na terenie miasta działa ponad 60 klubów i stowarzyszeń sportowych.

Obiekty sportowe

• Hala Widowiskowo-Sportowa "Centrum" (2944 miejsc)
• Hala Sportowa przy ul. Swobodnej
• Stadion Komunalny przy ul. Konopnickiej
• Centrum Sportów Letnich Park "Zielona"
• Obiekt Rekreacyjno-Sportowy "Malinowe-Górki" przy plaży Pogoria III
• Lodowisko sztuczne

Piłka nożna

W Dąbrowie Górniczej działa ok. 10 klubów piłkarskich:

• MUKP Dąbrowa Górnicza
• Pionier Ujejsce
• Zagłębiak Dąbrowa Górnicza
• Przemsza Okradzionów
• Ludowy Klub Sportowy "Tęcza" Błędów powstał w 1951 r. i ma barwy klubowe żółto-zielone. Posiada stadion o pojemności 300 miejsc (200 miejsc siedzących) i o wymiarach boiska: 107 × 69 m. W sezonie 2011/12 grał w klasie A, grupie Sosnowiec.
• Unia Dąbrowa Górnicza
• Unia Ząbkowice – Klub założony w 1922 roku pod nazwą Orzeł Ząbkowice. Skupiał miłośników sportu z Zakładu Tworzyw Sztucznych "Erg" i kolei. Baza klubu rozwijała się na terenie zajmowanym do dziś przy Alei Zwycięstwa (dawniej Wyzwolenia). Prowadzone były sekcje piłki nożnej, tenisa stołowego, koszykówki oraz siatkówki. Do dziś pozostała tylko sekcja piłkarska. W 1974 oddano do użytku stadion sportowy z dwiema pełnowymiarowymi płytami do gry w piłkę nożną oraz budynek zaplecza.
• Zagłębiak Tucznawa
• Promień Strzemieszyce Małe

Pozostałe kluby sportowe

• MKS Dąbrowa Górnicza – klub posiadający sekcje m.in. siatkówki kobiet (PlusLiga Kobiet) oraz koszykówki mężczyzn (I liga polska w koszykówce mężczyzn)
• Towarzystwo Sportów Obronnych "Muszkiet"

Rekreacja

Powierzchnia jezior wynosi aż ponad 800 ha, parków 180 ha (0,96%) i lasów 4100 ha (21,7%).

Atrakcje

• Park Krajobrazowy Orlich Gniazd
• Pustynia Błędowska
• tzw. Pojezierze Dąbrowskie: Pogoria I, Pogoria II, Pogoria III i Pogoria IV
• Park Wodny Nemo

Parki miejskie

• Park miejski Zielona przy którym znajduje się zwierzyniec
• Park Hallera
• Park "Podlesie"
• Park Śródmiejski "Małpi Gaj"
• Park Tysiąclecia (Ząbkowice)
• Planty im. Harcmistrza Stefana Piotrowskiego na Redenie

Wspólnoty wyznaniowe

Kahał

• dawny kahał, założony 1910, zlikwidowany podczas II wojny światowej (obecnie wyznawcy z Dąbrowy Górniczej przynależą do Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach)

Kościoły protestanckie

• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP
  • Dawny kościół św. Barbary (od 1913 wyznawcy z Dąbrowy Górniczej przynależą do parafii ewangelicko-augsburskiej w Sosnowcu, od 1945 uczęszczają na nabożeństwa do kościoła ewangelickiego na Pogoni)
• Wspólnota Kościołów Chrystusowych
• Kościół Boży w Chrystusie

Kościoły katolickie

• Kościół Rzymskokatolicki
  • Najświętszej Maryi Panny Anielskiej
  • Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej (Łęka)
  • Najświętszej Maryi Panny, Królowej Polski
  • Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła (Ujejsce)
  • Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych (Trzebiesławice)
  • Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel (Strzemieszyce Małe)
  • Najświętszej Maryi Panny Zwycięskiej
  • Najświętszego Serca Pana Jezusa (Strzemieszyce)
  • Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa
  • św. Antoniego z Padwy (Gołonóg)
  • św. Barbary
  • św. Jadwigi Królowej
  • św. Józefa Oblubieńca NMP
  • św. Maksymiliana Marii
  • św. Rafała Kalinowskiego (Gołonóg)
  • św. Marii Magdaleny (Ząbkowice)
  • Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata
  • Nawrócenia św. Pawła Apostoła
  • Podwyższenia Krzyża Świętego (Łosień)
  • Przemienienia Pańskiego (Tucznawa)
  • Trójcy Przenajświętszej (Błędów)
  • Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (Okradzionów)
  • Zesłania Ducha świętego (Ząbkowice)
• Kościół Starokatolicki Mariawitów
  • dawna kaplica (obecnie wyznawcy z Dąbrowy Górniczej przynależą do parafii MB Różańcowej w Sosnowcu)

Inne

• Świadkowie Jehowy - zbory z Salami Królestwa
• Świecki Ruch Misyjny "Epifania" – zbór w Dąbrowie Górniczej.

Dąbrowianie

Znani ludzie urodzeni w Dąbrowie Górniczej

• Karol Adamiecki (1866-1933), ekonomista, teoretyk zarządzania, wynalazca harmonogramu
• Edward Babiuch (1927-), polityk, premier rządu PRL.
• Zdzisław Badocha (1922-1946), żołnierz Armii Krajowej,po wojnie dowódca 2.szwadronu 5 Wileńskiej Brygady AK, ps. "Żelazny".
• Bronisław Darski (1905-1964), aktor. Urodzony w Strzemieszycach Wielkich
• Leszek Gajdziński (1946-), dyskobol, olimpijczyk
• Janusz Gajos (1939-), aktor
• Wirgiliusz Gryń (1928-1986), aktor. Urodzony w Mydlicach
• Kazimierz Imieliński (1929-), światowej sławy seksuolog
• Jerzy Janikowski (1952-2006), szermierz, olimpijczyk
• Mariusz Kalaga (1959-), muzyk i wokalista pop i country, członek zespołu "Gang Marcela".
• Zdzisław Marchwicki (1927-1977), człowiek uznany za "wampira z Zagłębia"
• Irena Netto (1899-1992), aktorka teatralna i filmowa
• Jerzy Pławczyk (1911-), polski lekkoatleta – skoczek, miotacz i wieloboista, brązowy medalista z Mistrzostw Europy w Turynie w dziesięcioboju
• Zygmunt Różycki (1883-1930), poeta
• Piotr Sarnik (1977-), hokeista, reprezentant Polski
• Michał Spisak (1914-1965), kompozytor
• Bolesław Świętochowski (1895-1975), twórca fundamentalnej w naukach rolniczych specjalności – ogólna uprawa roli i roślin
• Sobiesław Zasada (1930-), kierowca rajdowy
• Aleksander Zawadzki (1899-1964), Przewodniczący Rady Państwa PRL

Znane osoby związane z Dąbrową Górniczą

• Stanisław Staszic – odkrył złoża węgla kamiennego w Dąbrowie Górniczej i otworzył Szkołę Górniczą – Sztygarkę
• Władysław Broniewski – po pobycie w mieście w roku 1930 uwiecznił Dąbrowę w wierszu Zagłębie Dąbrowskie.
• Juliusz Kaden-Bandrowski – wielokrotnie przebywał w Dąbrowie i poświęcił jej Czarne skrzydła.
• Krzysztof Kieślowski – w latach 40. i 50. XX wieku mieszkał w dzielnicy Strzemieszyce.
• Maria Konopnicka – często gościła, tu mieszkała jej córka. Utwory poświęcone Dąbrowie: Dym (o Hucie Bankowej), Hanysek (o dzieciach Dąbrowy), Ofiara pracy, Jasełka
• Aleksandra Piłsudska – przyjaciółka i potem druga żona Józefa Piłsudskiego. Mieszkała przy ulicy Klubowej (obecnie 3 Maja).
• Józef Piłsudski – wielokrotnie gościł w Dąbrowie i opisywał ją w swoich artykułach.
• Gabriela Zapolska – sztuka: W Dąbrowie Górniczej.
• Stefan Żeromski – odwiedzał Dąbrowę i wywarło to wielki wpływ na jego twórczość: Ludzie bezdomni, Popioły, Róża.

Zobacz też

• Portal:Dąbrowa Górnicza
• Portal:Małopolska
• Ludność Dąbrowy Górniczej
• STS Pogoria
• Cmentarz żydowski w Dąbrowie Górniczej