Przecznica (województwo dolnośląskie)

Przecznica – wieś łańcuchowa, sołectwo w gminie Mirsk w powiecie lwóweckim w województwie dolnośląskim. Rozciągnięta wzdłuż drogi ciągnącej się w dolinie Przecznickiego Potoku oraz jego dopływu (bez nazwy) spływających z północnego zbocza Grzbietu Kamienickiego w Górach Izerskich. Dolna część wsi przylega do zabudowań sąsiedniej wsi – Mlądz, natomiast jej górna część, o zabudowie rozproszonej nosi nazwę Radoszków.

Położenie

Przez wieś przebiega lokalna droga łącząca Jelenią Górę z Gryfowem, Lwówkiem i Świeradowem (dawny trakt jeleniogórsko-żytawski), nie ma we wsi kościoła ani szkoły, dysponuje ona jednak skromną bazą noclegową w postaci gospodarstw agroturystycznych oraz zaopatrzeniową w postaci wiejskiego sklepu. Najbliższy urząd pocztowy znajduje się w Mirsku, a kościoły katolickie – w Gierczynie i Rębiszowie. W leżącej w sąsiedztwie wsi Proszowa znajduje się jeszcze jeden kościół, w nieodległych Kwieciszowicach – następny za Rębiszowem przystanek kolejowy. Mieszkańcy wsi gospodarują na należących do nich gospodarstwach rolnych, znaczna jednak ich część pracuje w bądź to w kamieniołomie bazaltu w Rębiszowie, bądź to w pobliskich miastach – Jeleniej Górze, Świeradowie i Mirsku.

Historia

Osadnictwo we wsi datuje się prawdopodobnie pod koniec XV w., a w wieku XVI rozwinęło się w tej okolicy górnictwo kobaltu (równocześnie z wydobyciem w położonej w odległości ok. 3 km na zachód wsi Gierczyn rud cyny). Działała tu jedna z większych kopalń w tej okolicy, „Fryderyk Wilhelm”, eksploatująca rudy kobaltu w latach 1596-1618.

Przemysł wydobywczy we wsi zintensyfikował się po uruchomieniu tu przez von Schaffgotscha ok. 1769 kopalń ("Karol", "Jan Nepomucen", czynne krótko, oraz "Anna Maria" – ta ostatnia, położona na zboczu wzgórza Prochowa (495 m n.p.m.) czynna była od 1780 r. do 1843 r. i do tego czasu wybudowano w niej sztolnie i korytarze o głębokości sięgającej 110 m. Zapotrzebowanie rozwijającego się na Śląsku przemysłu ceramicznego i włókienniczego na barwniki kobaltowe od XVIII w. szybko rosło, okoliczne przetwórnie dawały w latach 1793-1806 1/10 europejskiej produkcji tych farb dostarczając ich 50-70 ton. Ślady po kopalni "Anna Maria" zachowały się do dziś, podobnie jak liczne we wsi murowane i drewniane domy pochodzące jeszcze z XIX w., nawet z jego pierwszej połowy.

Po wybudowaniu w 1865 przebiegającej w pobliżu linii kolejowej linii Wrocław – Jelenia Góra – Zgorzelec – Berlin, ze stacją w odległym o 5 km na północ Rębiszowie wieku XX wieś chętnie była odwiedzana przez mieszkańców tak Berlina, jak Wrocławia i zyskała cechy wsi letniskowej i ośrodka turystycznego; znana była wówczas jako Querbach ("Poprzeczny Potok", stąd polska nazwa Przecznicki Potok i obecna nazwa samej wsi). Pod koniec II wojny światowej w Radoszkowie funkcjonował podobóz pracy przymusowej – filia Gross Rosen, wykorzystywany do robót leśnych. W latach siedemdziesiątych XX wieku przeprowadzono w okolicach Przecznicy, Gierczyna, Mlądza i pobliskiego Rębiszowa dokładne badania geologiczne pod kątem zasobów rud cyny i kobaltu; rezultat wykazał, że zasoby rud nie mają dostatecznej z punktu widzenia wykorzystania górniczego jakości i zasobności, potwierdziły też stwierdzone tu już wcześniej ślady miedzi i arsenu.

W latach 1945-54 siedziba gminy Przecznica. W latach 1975-1998 miejscowość należała do województwa jeleniogórskiego.

Zobacz też

• Przecznica