Nakol

Nakol – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Osiek.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego. W bezpośrednim sąsiedztwie wsi przebiegają wały wiślane, z kolei po przeciwległej stronie przebiega szerokotorowa linia kolejowa nr 65 (tzw. LHS); a przez wieś biegną dwie drogi gminne, tj. nr 4233046 do Lipnika i nr 4233025 do Sworonia, która to łączy się poprzez tunel kolejowy z drogą nr 4233023 do Trzcianki.

Niestety nieciekawą panoramę stanowią zabudowania Kopalni Siarki Osiek, będące w jej bezpośrednim sąsiedztwie, czy nasyp wysokiego przejazd kolejowego, jak i przyległość wałów wiślanych (ogólnie – na cały widok wokoło wioski).

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1578 roku, wtedy to według regestru poborowego tylko Jan Turski miał tu 4 zagrodników z rolą, a pozostali Turscy w sumie 4 zagrodników z rolą razem.

Adolf Pawiński, Małopolska, t. III.

II. Palatinatus Sandomiriensis. 1. Districtus Sandomiriensis an. 1578. Par. Niekraszow. Nakolie lasz (dziś Nakol, tj. w 1886 r.), Joannis Turski, hort. c. argo 4. Turskich, hort. c. argo 4,.

Wieś wymieniana w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich pod koniec XIX wieku.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VI.

NAKOL, wieś nad rzeką Wisłą, powiat sandomierski, gmina Tursko, parafia Niekrasów, odległość 33 wiorsty od Sandomierza; ma 23 domy, 116 mieszkańców, 130 mórg ziemi włościańskiej.

Na podstawie ww. informacji z 1885 roku – Nakol, to wieś nad rzeką Wisłą, w ówczesnym powiecie sandomierskim, w gminie Tursko oraz w parafii Niekrasów. Leży w odległości 33 wiorst od Sandomierza. Ma 23 domy, 116 mieszkańców i 130 mórg ziemi włościańskiej.

Wchodzi w część składową dóbr Ossala, które co prawda w 1874 roku uległy rozdziałowi, a w których w uszczuplonym obszarze pozostał folwark Ossala z wsiami: Ossala, Nakol, Niekrasów, Trzcianna Górna i Trzcianna Dolna (nie mylić z Trzcianna Folwarczną). Cała rozległość dominialna tych dóbr to 700 mórg, w tym: 242 mórg gruntów ornych i ogrodów, 66 mórg łąk, 64 mórg pastwisk, 317 mórg lasu, 31 mórg nieużytków; 4 budynki murowane a 17 z drewna; stosuje się tu płodozmian 5– i 6–polowy; las nieurządzony; nadto jest tu młyn wodny oraz pokłady torfu. Z kolei podział tej rozległości dominialnej na wsie rozkładał się następująco: Ossala z 62 osadami mieszkalnymi, z gruntem 598 mórg; Nakol z 18 osadami mieszkalnymi, z gruntem 110 mórg; Niekrasów z 26 osadami mieszkalnymi, z gruntem 279 mórg; Trzcianna Górna z 26 osadami mieszkalnymi, z gruntem 276 mórg; Trzcianna Dolna z 11 osadami mieszkalnymi, z gruntem 101 mórg.

W 1886 roku Nakol jest jedną z części składowych ówczesnej parafii Niekrasów, która z kolei wchodzi w skład ówczesnego dekanatu sandomierskiego (ale dawniej jeszcze do dekanatu staszowskiego) i liczy wówczas 2 230 dusz.

Kolejna wzmianka o Nakolu z 1867 roku, wskazuje, że wchodził on w skład gminy Tursko, z urzędem gminy w Strużkach. Wówczas to sądem okręgowym dla gminy był IV Sąd Okręgowy w Staszowie (tam też była stacja pocztowa). Gmina miała 8 781 mórg rozległości ogółem (w tym 5 083 mórg włościańskich) i 4 613 mieszkańców (w tym 1,4 proc. pochodzenia żydowskiego, tj. 63 żydów). W skład gminy wchodziły jeszcze: Antoszówka, Dąbrowa, Luszyca, Matyaszów, Niekrasów, Niekurza, Okrągła, Ossala, Pióry, Rudniki, Szwagrów, Strużki, Sworoń, Trzcianka, Tursko Małe, Tursko Wielkie, Tursko Wola, Zaduska Kępa i Zawada.

Demografia

Współczesna struktura demograficzna wioski Nakol na podstawie danych z lat 1995-2009 według roczników GUS-u, z prezentacją danych z 2002 roku:

Tabela 1.1 Poziom populacji wioski w przedziałach wiekowych

WYSZCZEGÓLNIENIE					J. m.	POPULACJA MIESZKAŃCÓW (w przedziałach wiekowych w 2002 roku)
						OGÓŁEM	0-9	10-19	20-29	30-39	40-49	50-59	60-69	70-79	80 +
I.	OGÓŁEM				os.	77	7	12	12	13	7	7	8	9	2
	—	odsetek			%	100	9,1	15,6	15,5	16,9	9,1	9,1	10,4	11,7	2,6
	1.	WEDŁUG PŁCI
		A.	Mężczyzn		os.	42	6	7	5	7	6	3	4	4	—
			—	odsetek	%	54,5	7,8	9,1	6,4	9,1	7,8	3,9	5,2	5,2	—
		B.	Kobiet		os.	35	1	5	7	6	1	4	4	5	2
			—	odsetek	%	45,5	1,3	6,5	9,1	7,8	1,3	5,2	5,2	6,5	2,6

Rysunek 1.1 Piramida populacji — struktura płci i wieku wioski Tabela 1.2 Poziom populacji wioski w grupach wiekowych

WYSZCZEGÓLNIENIE						J. m.	POPULACJA MIESZKAŃCÓW (w grupach wiekowych w 2002 roku)
							OGÓŁEM	Mężczyzn	Kobiet
I.	OGÓŁEM					os.	77	42	35
	—	odsetek				%	100	54,5	45,5
	1.	W WIEKU
		A.	Przedprodukcyjnym			os.	19	13	6
			—	odsetek		%	24,7	16,9	7,8
		B.	Produkcyjnym			os.	43	25	18
			—	odsetek		%	55,9	32,5	23,4
			a.	mobilnym		os.	30	17	13
				—	odsetek	%	39	22,1	16,9
			b.	niemobilnym		os.	13	8	5
				—	odsetek	%	16,9	10,4	6,5
		C.	Poprodukcyjnym			os.	15	4	11
			—	odsetek		%	19,4	5,1	14,3

Geografia

Wieś Nakol położona jest 12 km na wschód, północny wschód od Połańca; 20,1 km na wschód, południowy wschód od Staszowa; 20,9 km na zachód, południowy zachód od Tarnobrzega i 22,5 km na północ od Mielca leżąc na wysokości 151,5 m n.p.m.

Dawne części wsi – obiekty fizjograficzne

W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Nakola zawarty w tabeli 1.

Tabela 1. Wykaz urzędowych nazw miejscowych i obiektów fizjograficznych

Nazwa wsi — miasta	Nazwy części wsi — miasta	Nazwy obiektów fizjograficznych — charakter obiektu
I. Gromada TURSKO WIELKIE
Nakol	Pod Mostem Pod Wałem	Dodawka — pole Ispy — pole Nakolskie — pole Pastwisko Nakolskie — pole Podpole — łąka Przymiarki Nakolskie — krzaki, pastwi- sko Spory — łąka, pole Sworońskie Pole — pole Szacunek — łąka, pole Za Wałem — pole

Zobacz też

• Kościół Nawiedzenia NMP w Niekrasowie
• Parafia Nawiedzenia NMP w Niekrasowie