Powiat choszczeński

Powiat choszczeński – powiat w północno-zachodniej Polsce, w woj. zachodniopomorskim, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Choszczno.

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Choszczno, Drawno, Pełczyce, Recz
• gminy wiejskie: Bierzwnik, Krzęcin
• miasta: Choszczno, Drawno, Pełczyce, Recz

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia powiatu choszczeńskiego wynosi 1327,71 km². Położony jest w następujących regionach fizycznogeograficznych: Pojezierze Choszczeńskie, Pojezierze Myśliborskie i Pojezierze Ińskie oraz Równina Drawska.

Prawie 50% powierzchni zajmują użytki rolne, 39% lasy i grunty leśne, 4% tereny zabudowane, 4% nieużytki, a 3% wody. Połowa ludności zamieszkuje tereny wiejskie. Na terenie powiatu leżą liczne jeziora, przepływa przez niego także Drawa, mająca na niektórych odcinkach górski charakter. Zarówno Drawa jak i Korytnica są miejscem uprawiania spływów kajakowych. Ostatnie lata przyniosły rozwój gospodarstw agroturystycznych. W powiecie choszczeńskim leży Drawieński Park Narodowy.

Powiat choszczeński graniczy z pięcioma powiatami:

• drawskim
• myśliborskim
• stargardzkim
• strzelecko-drezdeneckim (województwo lubuskie)
• wałeckim

Demografia

Według danych z 30 czerwca 2009 roku powiat choszczeński zamieszkiwało 49 752 osób.

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2008):

Liczba ludności oraz powierzchnia poszczególnych gmin powiatu:

Miejsce w województwie (na 18 powiatów ziemskich) pod względem:

• ludności: 13.
• powierzchni: 8.
• gęstości zaludnienia: 16.
• urbanizacji: 14.

Gospodarka

W końcu stycznia 2011 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie choszczeńskim obejmowała ok. 4,5 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 28,6% do aktywnych zawodowo.

Przeciętne wynagrodzenie pracownicze w październiku 2008 r. wynosiło 2517,30 zł, przy liczbie zatrudnionych pracowników w powiecie choszczeńskim – 5473 osoby. Przeciętne wynagrodzenie w sektorze publicznym wynosiło 3076,29 zł, a w sektorze prywatnym 2223,16 zł.

Zarys dziejów

Najstarsze ślady osadnictwa na terenie dzisiejszego powiatu choszczeńskiego, pochodzą z V tys. p.n.ne. (epoka kamienia gładzonego). Ówczesnymi mieszkańcami tego obszaru była ludność zajmująca się rolnictwem i hodowlą.

• W I tys. n.e. tereny te zasiedliły ludy germańskie. Ludność słowiańska zasiedliła się tu nie później niż w VII w.
• W latach 963–967 Mieszko I przyłączył ziemię choszczeńską do Polski.
• W pierwszej połowie XI w. związek z Polską ulega rozluźnieniu.
• Około 1122 r. Bolesław Krzywousty ponownie wcielił te tereny do Polski.
• Od 1138 r. ziemia choszczeńska wchodziła w skład Księstwa Wielkopolskiego.
• W XIII w. ziemia choszczeńska stała się strefą ścierania i oddziaływań różnych ośrodków politycznych.
• W 1289 r. termin ziemia choszczeńska (łac. Terra Arnswaldesis) zaistniał w dokumentach historycznych.
• W XIV i XV w. Polska podejmowała próby odzyskania Ziemi Choszczeńskiej.
• W XV w. ziemia choszczeńska kilkakrotnie przechodziła z rąk do rąk:
  • - w latach 1402 – 1454 przejął ją w swoje posiadanie Zakon Krzyżacki;
  • 1454 r. – najazd wojsk husycko-polskich doprowadził na krótko do podporządkowania Polsce, ziemi choszczeńskiej;
  • w marcu 1437 r. teren ten wrócił do państwa zakonnego na mocy pokoju polsko-krzyżackiego;
  • w 1454 r. ziemia choszczeńska trafiła pod panowanie Hohenzollernów.
• W latach 1618-1648 przemarsz wojsk protestanckich i cesarskich grabiących i pustoszących wszystko na swojej drodze, spowodował ogromne zniszczenia;
• W 1632 r. doszczętnie zniszczono Barnim, Krzęcin, Grobowiec i Sulibórz;
• W 1636 r. armia szwedzka spaliła Stradzewo i Raduń; - w 1637 r. wojska cesarskie zmieniły Choszczno i Recz w pogorzeliska.
• W 1657 r. hetman Stefan Czarniecki w pogoni za Szwedami wdarł się na teren Brandenburgii zdobywając Recz, Pomień, Stradzewo i Raduń oraz podchodząc pod Choszczno.
• W XVII w. Powiat Choszczno (niem. Kreis Arnswalde) zajmował rozległe terytorium. Obejmował swoim zasięgiem 5 miast: Choszczno, Recz, Drawno, Pełczyce i Ińsko oraz 3 domeny państwowe utworzone z posiadłości zakonnych: Bierzwnik, Recz, Pełczyce.
• Od XVIII w. odnotowujemy znaczny rozwój gospodarczy.
• W XVIII i XIX w. Nowa Marchia znalazła się w obrębie Królestwa Pruskiego. Przed wybuchem II wojny światowej w skład powiatu wchodziło 66 gmin wiejskich i 3 miejskie: Choszczno, Recz, Drawno.
• W 1937 r. w mieście działały zakłady takie jak : mleczarnia, fabryka cukierków, fabryka traktorów, zakłady produkujące beton. W czasie II wojny światowej na terenie Choszczna działał obóz jeniecki Oflag IIB.
• W 1945 r. ziemia choszczeńska powtórnie znalazła się w granicach państwa polskiego. Po zakończeniu wojny utworzono na tym obszarze Starostwo Powiatowe Choszczeńskie.
• Od 1975 r. po zniesieniu powiatów, obszar ten podzielono na sześć gmin: Choszczno, Recz, Drawno, Krzęcin, Bierzwnik i Dobiegnie. Należały one wówczas do województwa gorzowskiego.
• Od 1999 r. Choszczno po raz kolejny stało się miastem powiatowym i weszło w skład województwa zachodniopomorskiego. Obecnie w skład powiatu choszczeńskiego wchodzi 6 gmin: Choszczno, Recz, Drawno, Krzęcin, Bierzwnik i Pełczyce.

Środowisko geograficzne

Rzeki

Największe rzeki powiatu:

• Drawa
• Ina
• Płonia

Jeziora

Na terenie powiatu znajduje się 111 jezior o powierzchni lustra wody powyżej 1 ha. Są to jeziora pochodzenia polodowcowego (rynnowe, morenowe oraz sandrowe) wchodzące w skład Pojezierza Choszczeńskiego, do którego przynależą jeziora Pojezierza Myśliborskiego i częściowo Pojezierza Drawskiego.

Zabytki

• klasztor cysterski, kościół i gotycki spichlerz w Bierzwniku,
• kościół gotycki NMP z drzewem Jessego oraz rondel przedbramia i fragmenty murów obronnych w Choszcznie,
• kościół gotycki i ruiny zamku w Drawnie,
• barokowy kościół Chłopowie,
• XVII-wieczny kościół Krzęcinie,
• XIII-wieczny kościół i klasztor cysterski w Pełczycach,
• bramy i baszty oraz gotycki kościół w Reczu.

Kultura i rozrywka

• Festiwal Twórczości Dziecięcej Pomorskiego Okręgu Wojskowego,
• Przegląd form estradowych estradowych teatralnych dla osób niepełnosprawnych „Scena bez barier”
• Międzynarodowy Festiwal Fortepianowy „Gramy na 4 ręce”

Latem cyklicznie odbywają się „Dni Choszczna” oraz „Piknik nad Drawą” w ramach którego tradycyjnie już organizowana jest Noc Hip-Hopowa. Lipiec jest w powiecie miesiącem hołdującym historii. Gmina Bierzwnik organizuje festyn historyczny oraz warsztaty archeologiczne „Dni na cysterskim szlaku”, a w Reczu można obejrzeć doskonale przygotowane przez mieszkańców widowisko historyczne „Na kupieckim szlaku”.

Sport i rekreacja

W okresie letnim odbywa się ogólnopolski turniej koszykówki ulicznej i towarzyszące mu liczne konkursy. W Pełczycach i Choszcznie odbywają się coroczne maratony pływackie. Cykliczną imprezą są również powiatowe zawody w strzelaniu myśliwskim śrutowym oraz powiatowe mistrzostwa drwali w Kruczaju. Na terenie powiatu choszczeńskiego znajdują się szlaki turystyczne umożliwiające uprawianie turystyki rowerowej m.in: Choszczeński Szosowy Maraton Kolarski "Pętla Drawska". Odbywa się też wojewódzki turystyczny rajd po Ziemi Drawieńskiej, odbywający się w trzech kategoriach: pieszej, rowerowej i samochodowej. Organizowany jest spływ kajakowy Drawą, a w Choszcznie organizowany jest Ogólnopolskie Kryterium Kolarskie o memoriał red. Z.Weissa. W Choszcznie rozgrywane są turnieje kajak polo, a choszczeńscy kajak-poliści zdobywają tytuły mistrza Polski i są członkami kadry narodowej w tej dyscyplinie. We wrześniu odbywają się: Ogólnopolski Bieg Uliczny "Choszczeńska 10" w Choszcznie oraz "Bieg Bursztynowy" w Pełczycach.

Szlaki turystyczne

• Recz
  • Szlak im. hetmana Stefana Czarneckiego: Stargard Szczeciński - Recz; długość:62km.
  • Szlak zielony: Recz - Pomień - Choszczno; długość:16,7km.
• Drawno
  • Szlak im. Stefana Czarneckiego) : Zatom - Barnimie - Drawno; długość:14,3km.
  • Szlak czerwony: Głusko - Moczele - Zatom; długość:16,1km.
  • Szlak czerwony: Głusko - Podszkle - Stare Osieczno; długość:6,3km.
  • Szlak niebieski: Nowa Korytnica - Dominikowo - Drawno; długość:18,8km.
  • Szlak niebieski: Drawno - Rościn - Prostynia; długość: 14,4km
  • Szlak żółty (dookoła jezior drawieńskich); długość:13,8km.
  • Kajakowy szlak im. Jana Pawła II ("Śladami Papieża")
• Bierzwnik
  • Szlak niebieski: Rębusz - Osiek; długość: 15km.

Komunikacja

• Drogi:
  • krajowa
    • 10 -- granica państwa (Lubieszyn) «» Szczecin «» Stargard Szczeciński «» Wałcz «» Piła «» Bydgoszcz «» Toruń «» Sierpc «» Płońsk
  • wojewódzkie
    • 122 -- Krajnik Dolny «» Krzywin «» Banie «» Pyrzyce «» Piasecznik
    • 151 -- Świdwin «» Łobez «» Węgorzyno «» Recz «» Barlinek «» Gorzów Wielkopolski
    • 160 -- Suchań «» Piasecznik «» Choszczno «» Drezdenko
    • 175 -- Drawsko Pomorskie «» Kalisz Pomorski «» Choszczno

• Linie kolejowe:
  • czynne: Szczecin Gł.- Poznań Gł. (przez Choszczno i Bierzwnik).
  • nieczynne, istniejące: Stargard Szczeciński- Piła Główna (przez Recz Pomorski) oraz Barlinek- Kalisz Pomorski (przez Pełczyce, Lubianę Pyrzycką, Choszczno i Drawno).
  • nieczynne, nieistniejące: Lubiana Pyrzycka- Strzelce Krajeńskie.

Bezpieczeństwo

W 2009 r. wskaźnik wykrywalności sprawców przestępstw stwierdzonych w powiecie choszczeńskim wynosił 86,2%. W 2009 r. stwierdzono w powiecie m.in. 148 kradzieży z włamaniem, 6 kradzieży samochodów, 159 przestępstw narkotykowych.

Powiat choszczeński jest obszarem właściwości Prokuratury Rejonowej w Choszczno i Prokuratury Okręgowej w Szczecinie.

Na terenie powiatu działa 8 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej włączonych do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Ponadto istnieje jednostka ratowniczo-gaśnicza przy Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Choszcznie.

Administracja

Siedzibą władz powiatu jest miasto Choszczno. Organem uchwałodawczym jest Rada Powiatu w Choszcznie, w której skład wchodzi 17 radnych.

Gminy powiatu choszczeńskiego są obszarem właściwości Sądu Rejonowego w Choszcznie i Sądu Okręgowego w Szczecinie. Powiat choszczeński jest obszarem właściwości miejscowej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie.

Mieszkańcy powiatu choszczeńskiego wybierają radnych do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego w okręgu nr 3. Posłów na Sejm wybierają z okręgu wyborczego nr 40, senatora z okręgu wyborczego nr 99m a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Zobacz też

• Nadleśnictwo Choszczno
• podział administracyjny województwa zachodniopomorskiego