Gmina Stalowa Wola - Informacje
Rodzaj gminy: miejska
Wysokość npm: 151–160 m n.p.m.
Populacja: 65394
Gęstość populacji: 793 os./km²
Powierzchnia: 82,41 km²
SIMC: 0981133
TERC: 1818011
Numer kierunkowy: 15
Tablice rejestracyjne: RST
Urząd gminy Stalowa Wola
Adres: ul. Wolności 7 37-450 Stalowa Wola
Stalowa Wola
Stalowa Wola – miasto i gmina, w województwie podkarpackim, w powiecie stalowowolskim, położone w Kotlinie Sandomierskiej, w widłach rzek: Wisły i Sanu.
W latach 1945-1975 miasto administracyjnie należało do województwa rzeszowskiego, a w latach 1975-1998 do województwa tarnobrzeskiego.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 63 371 mieszkańców.
Położenie
Stalowa Wola powstało na gruntach wsi Pławo i jej przysiółków Chyłów i Swołów. Leży w Kotlinie Sandomierskiej, gdzie charakterystyczny pas równin nadrzecznych zwany jest potocznie Nadsaniem.
Stacja Stalowa Wola Rozwadów posiada bezpośrednie połączenie z Przemyślem, Krakowem, Lublinem, Warszawą, Poznaniem , Bydgoszczą i Toruniem, miastami GOP, Wrocławiem i Tarnobrzegiem.
Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 82,52 km². Miasto stanowi 9,89% powierzchni powiatu.
Miasto jest położone na terenie o wysokościach od 151 do 160 m n.p.m.
Środowisko naturalne
Rodzaj | Powierzchnia | % |
---|---|---|
Użytki rolne | 1456 ha | 17,67% |
Lasy i grunty leśne | 4974 ha | 60,36% |
Pozostałe grunty i nieużytki | 1811 ha | 21,98% |
Razem (Σ) | 8241 ha | 100% |
Niedaleko Stalowej Woli, na terenie powiatu, znajdują się trzy rezerwaty przyrody:
- rezerwat przyrody Imielty Ług, gdzie znajdują się charakterystyczne dla Puszczy Solskiej obszary rozległych bagien, zarastających zbiorników;
- rezerwat przyrody Pniów (Jezioro Pniów) o pow. 1,72 ha z największymi skupiskami kotewki – jadalnego orzecha wodnego;
- rezerwat przyrody Jastkowice o pow. 45,68 ha. Został on utworzony w celu ochrony fragmentu dawnej Puszczy Sandomierskiej. Rośnie tu wiele gatunków drzew, takich jak: jodła, świerk, grab, sosna, buk, olcha, jawor, brzoza. Interesujące jest też runo leśne. Spotkać tu można m.in. czerniec groszkowy, czosnek niedźwiedzi, żywiec gruczołowaty.
Klimat
Teren Stalowej Woli zalicza się do typu klimatu podgórskich nizin i kotlin. Średnia roczna temperatura wynosi 8 °C. Temperatura najcieplejszego miesiąca lipca wynosi 18 °C, najzimniejszego stycznia – 3,8 °C. Okres wegetacyjny kształtuje się w granicach 200-210 dni. Maksymalne opady deszczu przypadają na miesiąc lipiec, minimalne na luty, natomiast średnia suma rocznych opadów waha się w granicach 600-700 mm. Przymrozki mogą się już zacząć we wrześniu. Dni z pokrywą śnieżna jest 60-90 w ciągu roku, w miesiącach zimowych, przy przeciętnej grubości 5-15 cm. Natomiast szczególnie szkodliwe dla upraw okazują się przymrozki wiosenne, które mogą wystąpić w maju, bądź nawet w czerwcu
Cieki wodne
Przez miasto przepływa rzeka San, a także odcinki Sanny, Łęgu i Bukowej. Przy czym najwyższym poziomem czystości charakteryzują się 2 ostatnie. Duże zasoby stanowią wody podziemne, które są głównym źródłem zaopatrzenia ludności w wodę pitną. Obecność rzek stwarza ogromny potencjał jeśli chodzi o zapotrzebowanie w wodę zarówno dla osiedlania się na tym terenie jak również na potrzeby gospodarcze
Historia
Miasto powstało jako rezultat decyzji o zlokalizowaniu w pobliżu wsi Pławo między miasteczkami Nisko i Rozwadów w ramach budowy COP tzw. Zakładów Południowych. Pierwsze historyczne wzmianki na temat wsi Pławo, na terenie której powstało miasto, pochodzą z 1. połowy XV wieku. W pobliskim Przyszowie znajdował się dwór łowiecki króla Władysława Jagiełły, zbudowany przed 1358 rokiem przez Kazimierza Wielkiego. W końcu XV wieku Pławo było wsią królewską. Osiadła ludność trudniła się łowiectwem, wyrębem drzew, bartnictwem i uprawą roli. W czasie potopu szwedzkiego w roku 1656, widły Wisły i Sanu stały się miejscem bitwy wojsk hetmana Stefana Czarnieckiego z wojskami króla Karola Gustawa.
W czasie I rozbioru Polski w 1772 r. królewska wieś Pławo weszła w skład kameralnego dominium Nisko, należącego do skarbu austriackiego. W latach 1837-1867 dobra te stanowiły prywatną własność baronów Richenbachów. Następnie przeszły w ręce magnackiej rodziny Resseguier. Podczas I wojny światowej dobra zostały sprzedane obszarnikowi Maksymilianowi Franckemu.
Przełomowym momentem dla mieszkańców Pława było zatwierdzenie w 1937 roku planu Centralnego Okręgu Przemysłowego i budowa od 1938 roku Zakładów Południowych na terenach wsi. Głównym inicjatorem planu i autorem programu był ówczesny wicepremier i minister skarbu, budowniczy Gdyni, Eugeniusz Kwiatkowski. Przed wybuchem II wojny światowej powstała część zakładów oraz osiedla przyfabryczne nazwane Stalowa Wola. Nazwa miasta pochodzi od słów ówczesnego ministra spraw wojskowych, gen. Tadeusza Kasprzyckiego, który o planie budowy COP-u mówił, że jest to stalowa wola narodu polskiego wybicia się na nowoczesność.
W latach okupacji w osiedlu i hucie działał ruch oporu. Funkcjonowała tu Placówka AK "Stalowa Wola", "154" należąca do Obwodu AK Nisko. Za udział w konspiracji zginęło wielu mieszkańców. Masowo wywożono tu więźniów z zamku w Rzeszowie na miejsca publicznych straceń, np. w Charzewicach w październiku 1943 r. rozstrzelano 20 osób. W sierpniu 1944 r. do Stalowej Woli wkroczyli Rosjanie i rozpoczęły się represje stosowane przez NKWD. W dniu 1 kwietnia 1945 r. Stalowa Wola otrzymała prawa miejskie.
W 1953 roku miasto zostało wydzielone jako odrębny powiat miejski. W 1973 przyłączono do niego Rozwadów, a w 1977 – Charzewice. W latach powojennych rozpoczął się dynamiczny rozwój miasta. Powstały nowe osiedla, ulice, budynki użyteczności publicznej, wiele zakładów przemysłowych i usługowych, szkoły podstawowe, średnie i wyższe, baza kulturalna i sportowa.
Rozwój miasta był nierozerwalnie związany z Zakładami Południowymi, które w 1948 r. otrzymały nazwę Huty Stalowa Wola. Przez wiele lat huta była kombinatem obejmującym szereg zakładów, położonych również w innych miastach. Były to m.in.: Fabryka Maszyn w Radomsku, Fabryka Maszyn w Leżajsku, Fabryka Maszyn w Strzyżowie, Zakład Maszyn Budowlanych w Lubaczowie, Zakład Projektowania i Realizacji Inwestycji i Remontów Budowlanych w Stalowej Woli, Zakład Projektowo-Technologiczny w Stalowej Woli, Odlewnia Żeliwa w Koluszkach. Kombinat zatrudniał w szczytowym okresie w zakładzie macierzystym i szeregu filii zamiejscowych około 35 tys. pracowników. Po zmianie ustroju polityczno-gospodarczego kraju dalsze istnienie i rozwój huty wymagały równoczesnego dokonania prywatyzacji, przeprowadzenia zmian organizacyjnych oraz utworzenia spółek z udziałem kapitału prywatnego. 15 lipca 1991 roku nastąpiło przekształcenie HSW Kombinatu Przemysłowego w HSW Spółkę Akcyjną. Huta Stalowa Wola SA specjalizuje się w produkcji i eksporcie maszyn budowlanych, maszyn do prac drogowych i ziemnych. Jest miejscem pracy dla kilku tysięcy mieszkańców miasta i okolic.
Drugim co do wielkości zakładem powstającym w Stalowej Woli w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego była Elektrownia Stalowa Wola. Początkowo elektrownia dostarczała energię elektryczną na potrzeby Huty, później w wyniku rozbudowy i modernizacji stała się podstawowym dostawcą energii cieplnej dla przemysłu i okolicznych miast. Przez wiele lat Elektrownia Stalowa Wola funkcjonowała w ramach Zakładów Energetycznych Okręgu Wschodniego jako tzw. Ozet od skrótu Okręgowy Zakład Energetyczny Tarnów, od 1989 roku stała się samodzielnym przedsiębiorstwem państwowym, zaś od 1 października 1996 roku działa jako spółka akcyjna.
W ciągu 60 lat Stalowa Wola z małego przyfabrycznego osiedla urosła do dużego miasta, dziś trzeciego pod względem ludności w województwie podkarpackim. Jest od 1 stycznia 1999 również miastem powiatowym. W skład powiatu wchodzą gminy: Bojanów, Pysznica, Radomyśl nad Sanem, Stalowa Wola, Zaklików i Zaleszany. Na terenie o łącznej powierzchni 83,4 km² zamieszkuje ok. 115 tys. osób.
W 1989 roku miasto zostało odznaczone Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Zabytki
- Zespół klasztorny Ojców Kapucynów w Rozwadowie (dzielnica Stalowej Woli)
- Kościół parafialny św. Floriana i drewniana dzwonnica
- Kościół parafialny Matki Bożej Szkaplerznej
- Cmentarz parafialny w dzielnicy Rozwadów
- Zamek Lubomirskich w Rozwadowie (dzisiejsze Muzeum Regionalne)
- Synagoga w Stalowej Woli
- Obelisk w Charzewicach
Gospodarka
Przez większość historii miasta dużymi zakładami pracy były Huta Stalowa Wola SA oraz Elektrownia Stalowa Wola SA. Obie spółki były jednymi z największych obiektów przemysłowych w Polsce. Po trudnym okresie transformacji ustrojowej po roku 1989 powstały nowe zakłady. Jest to np. powstały w 1998 r. ATS Stahlschmidt & Maiworm zatrudniający w 2005 r. prawie 800 pracowników i plasujący się na 403 miejscu Listy 500 gazety "Rzeczpospolita" wobec zatrudniającej podobną liczbę pracowników HSW Huty Stali Jakościowych, plasującej się na pozycji 483. Jedną z ważniejszych firm od 2006 roku stało się Tesco, które na początku roku przejęło sklep sieci Julius Meinl, w maju otworzyło hipermarket o pow. 5 tys. m², zatrudniając w nim około 300 osób, a w lipcu kupiło sieć sklepów Leader Price posiadającą w Stalowej Woli swój sklep. Firmy związane z budownictwem, takie jak Mostostal SA, Prefabet, są drugim ważnym elementem gospodarczego pejzażu miasta. 9 września 1997 roku otwarto Specjalną Strefę Ekonomiczną "Euro-Park Wisłosan". Tereny, jakie obejmuje obszar strefy, należą do Huty Stalowa Wola SA, która w wyniku restrukturyzacji dysponowała niewykorzystywanym majątkiem w postaci budynków produkcyjnych, niewykończonych w pełni hal, pomieszczeń magazynowych oraz uzbrojonych działek pod zabudowę przemysłową. Teren strefy w momencie ustanawiania obejmował obszar 215,7 ha. Strefa oferuje udogodnienia podatkowo-finansowe, wysoko wykwalifikowaną kadrę inżynieryjno-techniczną, zaplecze badawczo-naukowe oraz możliwość kooperacji ze spółkami powstałymi w wyniku restrukturyzacji HSW SA Specjalną Strefą Ekonomiczną zarządza Agencja Rozwoju Przemysłu SA, która aktywnie uczestniczy w transformacji państwowych podmiotów gospodarczych. Na terenie HSW został utworzony Inkubator Przedsiębiorczości i Park Technologiczny. Pod tę inwestycję tworzona jest obecnie infrastruktura drogowa.
Rodzaj | Powierzchnia | % |
---|---|---|
grunty orne | 1027 | 70,54 |
łąki | 217 | 14,9 |
pastwiska | 186 | 12,77 |
sady | 26 | 1,79 |
użytki rolne (Σ) | 1456 | 100 |
Stalowowolskie produkty
- Maszyny budowlane:
- Spycharki gąsienicowe
- Ładowarki kołowe
- Koparko-ładowarki
- Kompaktory
- Układarki rur
- Wyroby dla wojska:
- Sprzęt artyleryjski
- Specjalistyczne Transportery Opancerzone
- Sprzęt inżynieryjny
Budżet miasta
Dochody miasta w 2011 wyniosą 211.009.832,72 zł, w tym: dochody bieżące: 150.049.457,64 zł, dochody majątkowe: 60.960.375,08 zł, a wydatki 246.925.978,67 zł. Różnicę stanowić będzie deficyt budżetowy wynoszący 35.916.145,95 zł. Najwięcej do budżetu w 2011 roku trafi z podatków od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nie posiadających osobowości prawnej oraz wydatków związanych z ich poborem – 77 612 029,00 zł. UM w Stalowej Woli poniesie największe nakłady na oświatę i wychowanie, w 2011 roku będzie to kwota 57 164 004,90zł, stanowić to będzie 23,1% wydatków
Przedsiębiorcy działający w podstrefie Stalowa Wola
- ATS Stahlschmidt & Maiworm Sp. z o.o. – produkcja felg aluminiowych
- HSW Zakład Zespołów Napędowych Sp. z o.o. – producent elementów napędowych, łożysk, kół zębatych
- HSW Zakład Kuźnia Matrycowa Sp. z o.o. – branża metalowa, producent odkuwek dla przemysłu
- Thoni Alutec Sp. z o.o. – producent odlewów aluminiowych
- HSW Lorresta Sp. z o.o. – odzyskiwanie materiałów z odpadów (recycling)
- MCS-METAL CLEANING SERVICE Sp. z o.o. (NiRoVe - Polska Sp. z o.o.) – wyroby metalowe, obróbka metali
- Uniwheels Production Poland Sp. z o.o. (Rial Aluguss) – producent felg aluminiowych
- "Cell-Fast" Słabik i Słabik Sp. j. – wyroby z tworzyw sztucznych (węże ogrodnicze)
- Eurometal S.A. – przetwórstwo aluminium
- KSM SYSTEM II Sp. z o.o. – produkcja okien, drzwi z PCV
- IWAMET Sp. z o.o. – obróbka metali, wyroby metalowe
- PPHU Domostal s.c. – produkcja elementów metalowych dla przemysłu
- Zakład Mechaniczny TASTA Sp. z o.o. – obróbka metali
- Wtór Steel Sp. z o.o. – surowce wtórne - odzysk metali
- Rakoczy Stal Sp. j. – konstrukcje metalowe
- BAGPAK POLSKA Sp. z o.o. - producent opakowań z metali
- Zakład Obróbki i Procesów Specjalnych Sp. z o.o. - obróbka mechaniczna mała i średnia
- WOBI STAL Sp. z o.o. - wyroby metalowe, spawanie konstrukcji, malowanie wyrobów
- ARMATOORA S.A. - producent armatury łazienkowej
- TRYUMF Sp. z o.o. - producent medali, pucharów okolicznościowych
- TARGETIX Sp. z o.o. - branża call-center
- Z.P-U. STALWO Wiesław Wojtas - producent konstrukcji metalowych
- CELL-FAST Sp. z o.o. - producent wyrobów z tworzyw sztucznych m.in. węże ogrodowe
- Patentus Strefa S.A. - branża metalowa
- PPH "Cerkamed" - branża stomatologiczna
Kultura
W Stalowej Woli funkcjonują następujące instytucje kultury:
- Miejski Dom Kultury,
- Muzeum Regionalne,
- Muzeum Jana Pawła II
- Miejska Biblioteka Publiczna im. Melchiora Wańkowicza,
- Spółdzielczy Dom Kultury,
- Państwowa Szkoła Muzyczna I i II st. im. I. J. Paderewskiego.
Demografia
Dane z 31 grudnia 2006:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 65 498 | 100 | 33 825 | 51,6 | 31 673 | 48,4 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 793,7 | 409,9 | 383,8 |
- Ludność Stalowej Woli
Sport i rekreacja
Lista klubów sportowych biorących udział w rozgrywkach ogólnopolskich:
- Zakładowy Klub Sportowy "Stal Stalowa Wola" (koszykówka mężczyzn i kobiet oraz piłka nożna)
- Międzyszkolny Klub Lekkoatletyczny Sparta Stalowa Wola (lekkoatletyka)
- Katolicki Klub Sportowy Victoria Stalowa Wola (lekkoatletyka)
- Aeroklub Stalowowolski na lotnisku Stalowa Wola-Turbia
- Ośrodek Szkolenia Sportowego Młodzieży w Stalowej Woli
- Miejskim Klub Tenisowy "Sponsor-Stal"
- HOVER – Centrum szkolenia i turystyki nurkowej
- Podkarpackie Centrum Nurkowe FROGMEN
- Automobilklub Stalowa Wola
- Miejski Klub Lekkoatletyczny
- Liga Obrony Kraju
- Automobilklub Doliny Sanu (sporty samochodowe)
Obiekty sportowe
- LOK Strzelnica sportowa
- Miejski Stadion Lekkoatletyczny
- MOSiR Stalowa Wola – Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Stalowej Woli
- Korty tenisowe
Edukacja
Media
Telewizja
- Stella TVK – telewizja kablowa (nadaje od 27 lipca 2004)
- DIANA TVK – telewizja kablowa
- Telewizja Miejska Stalowa Wola – dostępna w Telewizji Kablowej Diana (nadaje od 1995)
Prasa
- Sztafeta – tygodnik
- Echo Dnia – gazeta codzienna
- Tygodnik Nadwiślański – tygodnik
- Nowiny – gazeta codzienna
- Kurier Extra Stalowa Wola – bezpłatny tygodnik
- Super Nowości – gazeta codzienna
- Nasz Czas. Magazyn Nadsański – miesięcznik
Infrastruktura techniczna
Mieszkańcy Stalowej Woli korzystają z następujących nadajników radiowo-telewizyjnych:
- RTCN Kielce/Święty Krzyż
- RTCN Krosno/Sucha Góra
- SR Stalowa Wola/b.Mostostal
- Leżajsk/Giedlarowa
- Rzeszów/Magdalenka
- RTCN Lublin/Boży Dar
- Stalowa Wola/Komin E
Służba zdrowia
Na terenie Stalowej Woli jest 16 zakładów opieki zdrowotnej, w tym jeden powiatowy szpital specjalistyczny, a także jeden żłobek miejski oraz 27 aptek.
Prezydenci
Prezydenci Miasta Stalowa Wola:
- Jerzy Bąkowski
- Wiesław Pielaszkiewicz
- Edward Stendiuch
- Jacek Koralewski (1990–1994)
- Andrzej Gajec (1994–1997)
- Alfred Rzegocki (1997–2002)
- Andrzej Szlęzak (od 2002)
Komunikacja
Przez miasto przebiegają szlaki komunikacyjne:
- droga krajowa 77 Lipnik – Stalowa Wola – Przemyśl (obecnie przebudowywana na dwujezdniową obwodnicę miejską)
- droga wojewódzka 855 Olbięcin (dalej DK74 do Kraśnika) – Stalowa Wola
- droga wojewódzka 871 Tarnobrzeg – Stalowa Wola
- linie kolejowe: Lublin Główny – Kraśnik - Stalowa Wola Rozwadów - Stalowa Wola Południe - Przeworsk, Tarnobrzeg - Grębów - Stalowa Wola Rozwadów Towarowy – Stalowa Wola Rozwadów i Zwierzyniec – Stalowa Wola Południe.
Przez miasto przebiega również trasa nr IX (tarnobrzesko-niżańska) szlaku architektury drewnianej obejmująca kościół pw. św. Floriana.
- W samym mieście można skorzystać z linii Zakładu Miejskiej Komunikacji Samochodowej. Obejmuje ona miasto Stalowa Wola, Nisko oraz najbliższe wsie.
- W podróże dalekobieżne można udać się Polskimi Kolejami Państwowymi. Bezpośrednie połączenia z Lublinem, Warszawą, Krakowem, Katowicami, Wrocławiem, Rzeszowem, Przemyślem, Zamościem, Zieloną Górą, Odessą na Ukrainie (kursuje po ogłoszeniu), a latem także z Trójmiastem, Bydgoszczą oraz Helem. Pociągi w większości zatrzymują się na stacjach Stalowa Wola Południe, Stalowa Wola, Stalowa Wola Centrum oraz Stalowa Wola Rozwadów.
- Także PKS-em w Stalowej Woli możemy wyruszyć do większości najważniejszych miast w Polsce, ale również na trasy międzynarodowe (Biuro Podróży "Komfort" PKS).
Stalowa Wola jest punktem początkowym dwóch szlaków rowerowych:
- niebieskiego szlaku rowerowego do wsi Wrzawy przez Bojanów, prowadzący przez Puszczę Sandomierską;
- zielonego szlaku rowerowego do wsi Wrzawy przez Pysznicę, Szwedy, Lipę, Zaklików, prowadzący przez zachodnią część rezerwatu Lasów Janowskich.
Miasto | Odległość |
---|---|
Tarnobrzeg | 30 km |
Sandomierz | 30 km |
Rzeszów | 70 km |
Lublin | 100 km |
Przemyśl | 115 km |
Kielce | 120 km |
Tarnów | 120 km |
Medyka | 125 km |
Radom | 145 km |
Barwinek | 160 km |
Kraków | 185 km |
Lwów | 205 km |
Warszawa | 245 km |
Katowice | 260 km |
Łódź | 270 km |
Wrocław | 460 km |
Poznań | 475 km |
Gdańsk | 575 km |
Baza hotelowa
- Hotel Stal
- Hotel Hutnik
- Hotel Metalowiec
- Zajazd Sezam
Kościoły i związki wyznaniowe
Katolicyzm
- Kościół rzymskokatolicki
Stalowa Wola ma 8 parafii należących do dekanatu: dekanat Stalowa Wola.
Protestantyzm
- Kościół Zielonoświątkowy
- Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
Restoracjonizm
- Świadkowie Jehowy
- Świecki Ruch Misyjny "Epifania"
Zobacz też
- Cmentarz żydowski w Stalowej Woli
- Centralny Okręg Przemysłowy
- Huta Stalowa Wola
- Elektrownia Stalowa Wola
Kody pocztowe w gminie Stalowa Wola (wyświetlono 1/1)
Wtyczki społecznościowe
Komentarze o Gminie Stalowa Wola
Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-19 11:13:28