Powiat wadowicki

Powiat wadowicki – powiat w Polsce (województwo małopolskie) z siedzibą w Wadowicach. Powiat został utworzony w ramach reformy administracyjnej z 1999.

Położenie i ukształtowanie terenu

Powiat wadowicki obejmuje 645 km². Położony jest w południowo-zachodniej części województwa małopolskiego, na Pogórzu Karpackim. W zachodniej części leży na Pogórzu Śląskim, w południowej w Beskidzie Małym, a w północno-wschodniej na Pogórzu Wielickim. Obejmuje obszar w dorzeczu Skawy. 61% powierzchni powiatu stanowią użytki rolne, a 23% użytki leśne. Na terenie powiatu znajdują się trzy ośrodki miejskie: Andrychów, Kalwaria Zebrzydowska i Wadowice.

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzi 10 gmin, w tym 3 miejsko-wiejskie: Wadowice, Andrychów i Kalwaria Zebrzydowska, oraz 7 wiejskich: Brzeźnica, Lanckorona, Mucharz, Spytkowice, Stryszów, Tomice i Wieprz.

Gmina	Liczba sołectw/miast	Powierzchnia w km²
Gminy miejsko-wiejskie
Andrychów	8/1	100,40
Kalwaria Zebrzydowska	13/1	75,32
Wadowice	15/1	113
Gminy wiejskie
Brzeźnica	15/-	66,3
Lanckorona	5/-	40,61
Mucharz	7/-	37,32
Spytkowice	5/-	47,03
Stryszów	6/-	46,05
Tomice	6/-	41,73
Wieprz	6/-	74,51
Powiat	86/3	645,74

Graniczy z powiatami:

• od północy: powiat chrzanowski,
• od wschodu: powiat krakowski, powiat myślenicki,
• od południa: powiat suski,
• od południowego zachodu: powiat żywiecki (województwo śląskie),
• od zachodu: powiat oświęcimski, powiat bielski (województwo śląskie).

Infrastruktura komunikacyjna

Sieć dróg tworzą:

• Droga 52 : Bielsko-Biała – Głogoczów
• Droga 28 : Zator – Medyka
• Droga 44 : Gliwice – Kraków
• Droga 953 : Kalwaria Zebrzydowska – Skawina
• Droga 781 : Chrzanów – Łękawica

W przyszłości droga 52 zwana Beskidzką Drogą Integracyjną ma mieć dwie jezdnie po dwa pasy ruchu w każdą stronę i biec nowym śladem, tworząc równocześnie obwodnicę miasta. Obecnie trwa opracowywanie wariantów przebiegu drogi. Zakończenie inwestycji planuje się na 2014.

Drogi

ogółem	krajowe	wojewódzkie	powiatowe	gminne
1524,7	82	33,5	326	1083,2

System transportu kolejowego tworzy kilka linii:

• 94 : relacji Kraków Płaszów – Oświęcim
• 117 : relacji Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona – Bielsko-Biała
• 103 : relacji Trzebinia – Wadowice (ruch towarowy)
• 97 : relacji Skawina – Żywiec

Demografia

Według danych z 2009 powiat zamieszkuje 155 923 mieszkańców, wskaźnik gęstości zaludnienia to 242 osób/km². Ze względu na poziom gęstości zaludnienia oraz liczbę mieszkańców wśród gmin najwyższą wartość posiada gmina Andrychów (42 984 mieszkańców, 428 osób na 1 km²), natomiast najmniejszą Mucharz ( 3 856 mieszkańców, 103 osoby na 1 km²).

Ludność gmin powiatu według płci (dane z 2009)

Gmina	Liczba ludności	Mężczyźni (%)	Kobiety (%)	Gęstość zaludnienia (osób/km²)
Andrychów miasto:	42 984	20 954	22 030	428
	21 341	10 223	11 118	2 066
Brzeźnica	9 781	4 779	5 002	147
Kalwaria Zebrzydowska miasto:	19 500	9 571	9 929	259
	4 477	2 177	2 300	814
Lanckorona	5 913	2 911	3 002	146
Mucharz	3 856	1 941	1 915	103
Spytkowice	10 025	4 898	5 127	201
Stryszów	6 658	3 260	3 398	145
Tomice	7 433	3 663	3 770	179
Wadowice miasto:	37 975	18 352	19 623	337
	19 305	9 064	10 241	1 832
Wieprz	11 798	5 955	5 843	142
Powiat miasto: wieś:	155 923	76 284	79 639	242
	45 123	21 464	23 659	1 570
	110 800	54 820	55 980	214

Ludność według wieku i płci (dane z 2009)

Płeć	Ogółem	Przedprodukcyjny	Produkcyjny	Poprodukcyjny
		-15 lat	15-59/64 lat	+59/64 lat
Ogółem	155 923	26 399	105 659	23 865
Mężczyźni	76 284	13 503	55 259	7 522
Kobiety	16 130	12 896	50 400	16 343

Liczba ludności w latach 1999-2009

Rok	Ogółem	Miasto	Wieś
1999	152 785	46 351	106 434
2000	153 328	46 157	107 171
2001	153 803	46 141	107 662
2002	153 045	46 149	106 896
2003	153 438	45 873	107 565
2004	153 781	45 648	108 133
2005	154 201	45 408	108 793
2006	154 440	45 352	109 088
2007	154 899	45 204	109 695
2008	155 515	45 044	110 471
2009	155 923	45 123	110 800

Grupy wiekowe(dane z 2009)

Religia

Przemysł i gospodarka

Powiat wadowicki posiada stosunkowo dobrze rozwiniętą małą i średnią przedsiębiorczość, często o wieloletnich tradycjach (głównie w meblarstwie). Główne branże to: przemysł spożywczy (Wadowice), maszynowy, włókienniczy (Andrychów) oraz drzewny i obuwniczy (Kalwaria Zebrzydowska).

• Na terenie Andrychowa, największego ośrodka przemysłowego powiatu, funkcjonują zakłady przemysłowe, takie jak: Andrychowskich Zakładów Przemysłu Bawełnianego Andropol S.A., Wytwórni Silników Wysokoprężnych Andoria S.A. i Andrychowskiej Fabryki Maszyn.
• Drugim ośrodkiem gospodarczym są Wadowice. Swoje siedziby mają tu przedsiębiorstwa Maspex i Skawa, Fabryka Elementów Hydrauliki (z grupy NFI), filia Bumar-Łabędy i Met-Chem (branża chemiczno-metalowa). Wadowice są również ośrodkiem finansowym. Znajduje się tu siedem oddziałów banków.
• Na terenie miasta i gminy Kalwaria Zebrzydowska funkcjonuje ok. 1000 zakładów stolarskich i szewskich oraz sieć hurtowni materiałów oraz akcesoriów do tego typu produkcji, a także zakłady kooperujące.

W ostatnich latach rozwija się sektor turystyczny, który wzbogacił się o nowe ośrodki wypoczynkowo-rekreacyjne.

Pod koniec grudnia 2003 r. działalność gospodarczą w powiecie prowadziło 14725 jednostek gospodarczych. Sektor prywatny będący własnością osób fizycznych stanowił 83,7%, jednostki budżetowe i komunalne – 2,4%, a spółki prawa handlowego – 2,3%.

Dynamika wzrostu liczby firm jest zróżnicowana w poszczególnych gminach. W powiecie wadowickim wskaźnik ilości zarejestrowanych firm w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wynosi 88/1000.

Rolnictwo

Pozostałą część powiatu stanowią głównie niewielkie (średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi 1,99 ha) indywidualne gospodarstwa rolne typu rodzinnego. W ostatnich latach na terenach rolniczych rozwinęła się sieć małych placówek handlowych. Obszar powiatu pokrywają gleby brunatne kwaśne i pseudobielicowe, gdzie dominują gleby I, II i III klasy bonitacyjnej – 43,5% (więszość gleb posiada III klasę). Pozostałe gleby należą do klasy IV – 49,9% oraz V – 6,6%.

Użytkowanie gruntów

Użytki rolne					Lasy i grunty leśne	Pozostałe grunty
Razem	Grunty orne	Sady	Łąki	Pastwiska
37713 (58,4)	29262 (45,3)	693 (1,1)	6399 (9,9)	1359 (2,1)	15596 (24,1)	11265 (17,4)

Struktura wielkościowa gospodarstw rolnych

ogółem	0 – 1 ha	1 – 2 ha	2 – 5 ha	5 – 10 ha	10 – 15 ha	pow. 15 ha
20908	9430 (45,1)	6093 (29,1)	4590 (21,9)	618 (2,9)	99 (0,5)	78 (0,4)

Struktura zasiewów

Ogółem	Zboża	Strączkowe	Ziemniaki	Przemysłowe	Pastewne	Pozostałe
17 393	12344 (71)	8 (0)	2963 (17)	105 (0,6)	1353 (7,8)	620 (3,6)

Struktura hodowli zwierząt gospodarskich

Bydło		Trzoda chlewna		Owoce	Konie	Drób ogółem
Ogółem	Krowy	Ogółem	Lochy
9538 (3,4)	5215 (2,9)	34349 (6,3)	4521 (6,9)	665 (0,8)	884 (2,6)	1226716 (12)

Walory turystyczne

Powiat wadowicki, zajmujący fragment Beskidu Małego i Średniego w dorzeczu rzeki Skawy, o silnie sfalowanych wzniesieniach i łagodnych dolinach, obfitujący w różnorodne walory i sprzyja uprawianiu form turystyki o charakterze religijnym, kulturowym i przyrodniczym.

Turystyka religijna przyciąga najwięcej turystów i pielgrzymów, szczególnie w okresie wydarzeń religijnych i kulturowych. Do najważniejszych atrakcji turystycznych należą:

• Wadowice, rodzinne miasto Karola Wojtyły – Jana Pawła II, gdzie można zobaczyć jego dom rodzinny oraz inne miejsca upamiętniające jego życie,
• Sanktuarium pasyjno-maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej wraz z odbywającymi się tu co roku Chwalebnym Misterium Męki Pańskiej w Wielkim Tygodniu oraz Misterium Pogrzebu i Triumfu Matki Bożej w sierpniu.

W Wadowicach znajdują się liczne zabytki sakralne: Bazylika Ofiarowania NMP, Sanktuarium św. Józefa i Klasztor Karmelitów Bosych, Klasztor Zgromadzenia Sióstr św. Rodziny z Nazaretu, Klasztor Księży Pallotynów.

Ponadto na terenie powiatu znajdują się zabytkowe kościoły drewniane (Barwałd Dolny, Marcyporęba, Nidek, Radocza) jak i murowane oraz klasztory, kaplice i cmentaże.

Turystyka poznawcza- liczne zabytki w postaci:

• zamki: ruiny zamku na Górze Lanckorońskiej, Zamek w Spytkowicach,
• zespoły dworskie i dworsko–parkowe: pałac w Paszkówce, pałac Bobrowskich w Andrychowie, Dworek Emila Zegadłowicza w Wadowicach, zajazd „Stara Poczta” w Izdebniku,
• układy urbanistyczne miast w tym rynek w Lanckoronie- średniowieczny układ urbanistyczny z drewnianymi domami
• walory kulturowe, krajobrazowe, przyrodnicze oferowane przez Beskid Mały i Średni

Turystykę aktywną i wypoczynkową umożliwiającą turystom:

• wypady krajoznawcze na liczne piesze, rowerowe i konne szlaki turystyczne, schroniska turystyczne uzupełniana atrakcjami przyrodniczymi Beskidu Małego i Średniego.
• sportowo-rekreacyjną: niewielkie wyciągi narciarskie i trasy narciarskie, ścianki wspinaczkowe, przystań kajakowa, stadniny i miejsca związane z jazdą konną oraz inne obiekty sportowych skupiona głównie w Wadowicach i Andrychowie.
• rozrywkowe jak Park Miniatur w Inwałdzie.

Istotną formą turystyki na terenie powiatu wadowickiego jest agroturystyka oraz towarzysząca jej produkcja zdrowej żywności.